Donör Nedir? Nasıl Olunur?



İlk kez 15. yüzyılda ortaya çıkan donör kavramı Latince ‘’donare’’ yani bağışçı kelimesinden türemiştir. Fransızca ve İngilizcede de aynı anlamda kullanılan donör kelimesi zaman içerisinde tıp ve kimya ilimlerine özgü bir kelime haline gelmiştir. Donör kelime anlamı olarak Türkçede yardım etmek, bağışlamak gibi anlamlara gelmektedir.
Tıp literatüründe ise donör kelimesi kan, organ, kemik iliği/ kök hücre gibi hayati öneme sahip organizmaların sağlıklı bireylerden alınarak hasta bireylere nakledilmesi anlamına gelmektedir. Genelde sağlıklı kişi burada donör kelimesi ile daha çok eşleştirilmekte ve kan ya da organ bağışçısı ile aynı anlamda kullanılmaktadır.
Kimya biliminde ise donör bir atomun, kimyasal grubun ya da bileşiğin içerisinde bulunan atom yüklerinden ya da elementlerden vazgeçmesi ve bırakması anlamında kullanılmaktadır. Günümüzde donör kelimesi daha çok birinci ve ikinci anlamı ile kullanılan bir kelime olup tıptaki anlamı ile bütünleşmiş durumdadır.
Donör kelimesi sanatta, uluslararası ilişkilerde ve toplum içerisinde bağış yapan, hayırsever, kalkınmaya yardım eden kişi gibi anlamlarda da literatür anlamlarında kullanılmaktadır.



Bulaşıcı hastalığı olan ya da bağışıklık sistemi hastalıkları olan kişiler donör olamaz.
Donör Nasıl Olunur?

Donör kan, organ, kemik iliği/ kök hücre bağışçısı olan kişilere denmektedir. Hasta olan kişilere sağlıklı kişilerden alınan organ, kök hücre ya da kemik iliği gibi yapıların nakledilmesi bazı şartlara bağlıdır. Yani herkes donör olamayabilir. Hasta olan kişilerin tedavisi için aranılan donör genellikle aile içerisinde ortaya çıkabilir ancak bazı durumlarda dışarıdan bir donör aramak gerekebilir.
Kimler Donör Olabilir?
Donör olabilmek için her ülkenin kendi içerisinde belirlemiş olduğu şartlar bulunmaktadır. Ancak dünyada genel olarak kabul edilen donör olma şartları bulunmaktadır.
Donör olmak isteyen kişinin;
18 yaşından büyük olması
50 yaşından küçük olması
En az 50 kilo ağırlığında olması
Herhangi bulaşıcı bir hastalığının olmaması
Bağışıklık sistemini etkileyen kronik bir hastalığının olmaması gerekmektedir.
Ayrıca yeni doğum yapan annelerde bebeklerinin kordon kanında bulunan kök hücreleri bağışlayarak donör olabilmektedir.
Donör Tipleri Nelerdir?
Üç tip donör (verici) bulunur:
1.Kadavra Donör
Beyin ölümü gerçekleşmiş olan kişilerin ailesinin izni ile organlarının ve dokularının hasta kişilere nakledilmesi ile oluşan donör durumudur. Kadavra donörün bulaşıcı bir hastalığının bulunmaması ön şarttır. Ölüm sonrası canlılığını koruyan dokuları hasta bireylere aktarılabilir.
2.Organ Donörü
Böbrek yetmezliği ya da paratiroid hiperplazisi olan kişiler için bulaşıcı hastalığı olmayan ve sağlıklı kişilerden organ alınmasıdır. Gerekli şartları taşıyan organ donörlerinden alınan organlar hasta bireye nakledilir.
3.Kan ve Doku Donörü
Kan ve doku olarak hasta bireylerle uyuşan kişilerin kan ve dokularını bağışlaması sonucu oluşan donörlüktür. Kişinin bulaşıcı bir hastalığının olmaması ve bağışıklık sisteminde herhangi bir sorun olmaması halinde kan ve doku verebilir.



Kan ve doku donörü olunabildiği gibi organ donörü de olunabilir.
Donör Olmak İçin Yapılması Gerekenler

Donör olmak ve hasta kişilere umut olmak isteyen bireyler ülkemizde bulunan;
İstanbul Üniversitesi TRİS,
Ankara Üniversitesi TRAN,
Kızılay noktalarından birine giderek donör olduğunu bildirmesi gerekir.
Aile içerisinde hasta olan kişilere donör arayışlarında en büyük uyum kardeşler arasında görülmektedir. Ayrıca doğum sonrası kök hücre donörü olunması halinde kordon kanından alınan kök hücreler ilerleyen zamanlarda çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılabilmektedir. Donör olmak isteyen kişiler başvurdukları sağlık kuruluşları üzerinden de organ ya da doku bekleyen kişilere ulaşarak donör olabilir.
Donör olmak isteyen kişiler gittikleri sağlık kuruluşu tarafından verilen başvuru formunu doğru ve eksiksiz bir şekilde doldurmalıdır. Daha sonra donör olmak isteyen kişiden 20 ml kadar kan örneği alınacak ve inceleme yapılacaktır. Kanda herhangi bir sorun olmaması ve donörlüğe uygun olması halinde ise hastalarla eşleştirmeler başlayacaktır. Hasta ile uyumlu görünen donörler aranarak bağış yapıp yapmayacakları hakkında görüşülecektir.