Ses kısıklığı deyince genellikle sesin azalması veya hiç çıkmaması olduğu düşünülür ancak her türlü normalden farklı ses oluşumuna ses kısıklığı denir. Sesteki çatallaşmalar, titreşimler, boğuk ses ve diğer tüm ses değişikliğine ses kısıklığı denir. Sesin ana mekanizması olan ses tellerinde oluşabilecek herhangi bir oluşum, hastalık ya da problem ses kısıklığına yol açabilir. Ses kısıklığına sebep olabilecek hastalıklar arasında;
Larenjit (Gırtlak iltihabı)
Sesin yanlış kullanımına bağlı
Ses tellerinde oluşan ve Reinke adı verilen ödem
Ses tellerinde nodül,kist veya polip gibi iyi huylu kitleler
Akciğer hastalıkları
Ses teli hareketini sağlayan sinirlerin felci
Alerji veya iltihaplara bağlı geniz akıntısı
Mideden yukarı doğru asit kaçağının olması (reflü)
Gırtlak ve çevresindeki dokuların tümörleri
Ses telleri çevresine gelen darbeler
Psikolojik sebepler
Şeker hastalığı veya sinir sistemi hastalıkları gibi vücudun diğer bölgeleriyle birlikte ses telinide tutan hastalıklar sayılabilir.
Ses kısıklığı iki haftadan uzun sürerse ve belirli bir nedeni yoksa bir Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları uzmanına muayene olmanız gerekir. Ses kısıklığı ile beraber nefes alma zorluğu, Soğuk algınlığı gibi belirli bir neden yokken ağrı bulunması, ağızdan kan gelmesi, Birkaç günden uzun süren tam ses kaybı veya seste şiddetli değişiklik, yutma zorluğu veya boyunda kitle (şişlik) gibi şikayetlerde varsa KBB uzmanına başvurmak için daha acele etmek gerekir.
Poliklinik şartlarında ses teli muayenesi ya larinks aynası denen ayna ile ya da endoskop adı verilen görüntülü yöntemle yapılır.
Ses kısıklığı sebebinin anlaşılmasında en önemli kısım hastanın muayemesidir. Muayene sırasında genellikle sebep hakkında bir fikir edinilir. Yapılacak tetkiklerde genellikle bu fikire göre seçilir. Larenjit (ses teli iltihabı), nodül, polip, kist gibi hastalıklarda teşhis muayene ile konduğu için genel olarak tetkik yapmak gerekmez. Ses kısıklığı için yapılabilecek tetkikler arasında şunlar sayılabilir:
Akciğer grafisi
Sinüs filmleri
Alerji testleri
Şeker hastalığı, tüberküloz gibi hastalıkların araştırılması
Gırtlak bölgesinin bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonansla incelenmesi
Tümör görülürse biopsi alıp patolojide incelenmesi
Ses teli sinirinin felcinde beyinle ilgili filmler
Ses kısıklığının tedavisi, ses kısıklığı yapan hastalığa göre değişir. ses teli iltihabı genel olarak ilaç ile tedavi edilir. Ses teli felçleri bazen tümör gibi hastalıklara bazende guatr ameliyatlarına bağlı olmaktadır. Mideden asit kaçağı (reflü hastalığı) olan vakalarda hem ilaç tedavisi hemde hastanın alacağı bazı önlemler vardır.
Ses kısıklığının olmaması veya olursa da kolay iyileşmesi için hastanın dikkat edeceği bazı durumlar vardır. Bunlara arasında şunlar sayılabilir:
Sigara ve alkol kullanılmaması. Sesin doğru tonda, kalınlaştırma ve inceltmeleri fazla, yapmadan, kullanılması. Diyaframı kullanarak, gırtlak kaslarını çok yormadan konuşulması
Bol su içilmesi. Boğaz temizleme hareketini yapmaktan kaçınılması. Mideden asit kaçağın olan hastalar için akşam saatlerinde çay, kahve, kola, alkol alınmaması, mideyi dolduracak kadar yemek yenmemesi, yemek yiyip hemen yatılmaması, yüksek yastıkta yatılması. Bulunduğunuz ortamın nemi ve ısısının uygun olması. Sürekli ve şiddetli öksürükten kaçınılması bu ses tellerinin tahrişine ve şişmesine neden olur.
Ses kısıklığı yapan hastalıklardan bazıları ameliyatla tedavi edilirler. Nodül, polip ve kistler ses terapisi ile düzelmemiş ise veya boyutları büyükse ameliyatla alınabilirler. Tümörler hemen hemen daima ameliyatla tedavi edilirler. Ses teli sinirlerinin felcinde de konuşmayı daha iyi hale getirmek için bazen ameliyatlar yapılmaktadır