Cumhuriyet dönemi türk edebiyatinin oluşumu
 

*Tanzimat’tan sonra Edebiyatımızın iki ana çizgide yürüdüğü söylenebilir:
-Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem ve Hamit’in eserleriyle romantik edebiyat çizgisi.
-Nabizade Nazım, Sami Paşazade Sezai ve Hüseyin Rahmi’nin eserleriyle realist edebiyat çizgisi.
*Bu iki ana çizgi, Servet-i Fünun Edebiyatı döneminde birbirine yaklaşmışsa da II. Meşrutiyet döneminde yeniden ayrışmaya uğramıştır.
*Romantik çizgi, Fecr-i Ati yıllarında Ahmet Haşim’de ve Yahya Kemal’de devam etmiş; gerçekçi çizgi ise Mehmet Emin Yurdakul, Mehmet Akif Ersoy, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Refik Halit Karay’ın eserlerinde yeniden ortaya çıkmıştır.
*Bu iki çizgi Cumhuriyet döneminde, şiir, hikâye, roman ve tiyatroda çeşitli değişmelere uğrayarak kendini gösterir.
***
*Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatını incelerken Türk toplumunun yaşadığı tarihi olayları yakından takip etmek gerekir.
*Cumhuriyet edebiyatının temelini Milli Mücadele, yeni kurulan devlet ve yapılan inkılaplar oluşturmuştur.
*“Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı” terimini, başlangıcı ve sonu belli bir edebiyat dönemi olarak düşünemeyiz.
*Cumhuriyet Dönemi Edebiyatının oluşumunda, Cumhuriyet’in ilânından sonra gerçekleştirilen büyük siyasî, toplumsal ve kültürel değişimin önemli bir rolü vardır.
*Bunun yanında önceki edebiyat dönemlerinden de şekil, dil ve fikir bakımından bazı özellikler devralmıştır.
*Milliyetçilik akımı, Türkçenin sadeleştirilmesi, edebiyatın konu olarak İstanbul dışına yani Anadolu’ya kaymaya başlaması, cumhuriyet edebiyatının oluşumunda etkilidir.
*Yeni devletin kuruluşundan sonra özellikle Anadolu’ya, köylüye, Türk diline ve tarihine karşı duyulan büyük ilgi, edebiyatın ana çizgisini oluşturmuştur.
*Aydınlarımız, devlet adamlarımız ve yazarlarımız tarihimizde artık yeni bir dönemin başlatılması gereğine inanmışlardır.
*Türk ulusunu çağdaş uygarlık düzeyine yükseltmek için her alanda köklü değişiklikler yapılır.
*Çağ dışı kalmış kurumların yerine çağa uygun yeni kurumlar oluşturulur.
*Dil ve tarih alanlarındaki dağınık çalışmalar örgütlenip kurumsallaştırılır.
*Özellikle Atatürk’ün kurduğu ve büyük bir önem verdiği Türk Tarih Kurumu ile Türk Dil Kurumu yaptığı çalışmalarla edebiyatın yönünü belirlemiştir.
*Her biri başlı başına bir devrim niteliği taşıyan büyük yapısal değişmeler; toplumda İslâmcı ve Osmanlıcı görüşlerin büyük ölçüde önünü keser, mistik ve tasavvufî eğilimlere de büyük ölçüde set çeker, birçok aydın ve yazarın dünyaya bakış tarzında değişimlere yol açar.
*Toplumun çehresini değiştiren yeni oluşumlar, sanat ve edebiyatımızı da derinden etkiler.
*Cumhuriyetin kuruluşundan sonra daha önceki milli edebiyat akımının da etkisiyle edebiyatımızda yerli ve toplumsal konular ağırlık kazanır.
*Batı’nın özellikle Fransız edebiyatının etkisiyle, kişisel konularda yazanlar da vardır.
*Milli Edebiyatçılar, Bağımsızlar ve Beş Hececiler, bu dönemde eser vermeye devam ederler.
*Kurtuluş Savaşı’nın etkisiyle edebiyatta genel olarak Anadolu’ya bir yönelim başlar.
*Anadolu halkı, edebiyatın başlıca malzemesini oluşturur.
*İkinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan yeni dünya görüşleri, sanat anlayışımızda köklü değişiklikler yapar.
*Hikâye, roman ve tiyatro eserlerinde "yurt" ve "köy" sorunlarına yönelim başlar.
*1940 yılında köylere öğretmen ve sağlık personeli yetiştirmek amacıyla kurulan "Köy Enstitüleri", köy kökenli yazar ve ozan kuşağı oluşturmuştur.
*Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar gelen süreçte, sosyal yapıdaki çeşitlilik; sanatçıların düşüncelerini, kalıba, kurala bağlı olmadan yansıtmasına olanak tanımıştır.