*Tezkirenin kelime anlamı "zikredilen, sözü edilen, bahsi geçen" anlamındadır.
*Çeşitli mesleklerden önemli kişilerin hayatlarını anlatmak üzere düzenlenen eserlere “tezkire” denir.
*İlk kez İran edebiyatında ortaya çıkmıştır.
*Tezkireler “konularına”, “kapsadıkları kişilerin mesleklerine” göre çeşitli adlarla anılmışlardır:
Tezkiretü'l-Şuara (Şairler Tezkiresi)
Tezkiretü'l - Hattatin (Hattatlar Tezkiresi)
Tezkiretü'l - Evliya (Evliyalar Tezkiresi) vb.
*Tezkire, biyografinin Divan edebiyatındaki karşılığıdır.
*Tezkireler, çağının bir edebiyat ve kültür ürünüdür.
*Yazıldığı çağın sosyal, kültürel, sanatsal ortamını içerir. Aynı zamanda günümüz araştırmaları için değerli birer belge ve kaynak durumundadır.
*Adlara ya da mahlaslara göre alfabetik olarak düzenlenen tezkirelerde, kişilerin yaşam öyküleri kısaca anlatılmış, resmi görevleri ve kazandıkları aşamalar belirtilerek şiirlerinden örnekler verilmiştir.
*Tezkireler, mukaddime ile başlar, biyografi ile devam eder ve hâtime ile de bitirilirler.
*İlk tezkire örneği, Ali Şir Nevai'nin, şairlerin yaşamlarını anlattığı "Mecalisü'n Nefais" adlı yapıtıdır. (15. Yüzyıl)
*Anadolu sahasında ilk ve en önemli örnek Sehi Bey'in Heşt Behişt Tezkiresi'dir. (Sekiz Cennet)
*Fatin’in “Hatimetü’l- Eş’ar” adlı eseri son tezkire örneği olarak görülmektedir. (19. Yüzyıl)
*Latifi'nin şairlerin yaşamını anlattığı "Tezkiretü'ş Şuara" adlı yapıtı süslü nesir örneğidir.
*Sinan Paşa'nın "Tezkiretü'l Evliya" adlı yapıtı da evliyaların yaşamlarının yer aldığı bir tezkiredir.
*Ali Şir Nevai, Latîfî, Sehi Bey, Âşık Çelebi, Şeyh Galip ve Fatin Efendi önemli tezkire yazarlarıdır.
*Şair tezkireleri yerini 19. yüzyılda “müntehabat” denilen seçkilere bırakmıştır.

LATİFİ / SEHİ BEY


Ali Şir Nevaî / Mecâlisü’n-Nefâis
Sehi / Heşt Bihişt
Latifi / Latifi Tezkiresi
Sinan Paşa / Tezkiretü'l Evliya
Ahdî / Gül-şen-i Şuara
Âşık Çelebi / Meşâirü’ş-Şuara
Hasan Çelebi / Kınalı-zade Tezkiresi
Beyanî / Beyanî Tezkiresi
Sâdıkî / Mecmau’l-Havâs
Riyazî / Riyazü’ş-Şuara
Kaf-zade / Zübdetü’l-Eş’ar
Rıza / Rıza Tezkiresi
Yümnî / Yümnî Tezkiresi
Asım / Zeyl-i Zübdetü’l-Eş’ar
Güftî / Teşrîfatü'ş-Şuara
Mücîb / Mücîb Tezkiresi
Safâyî / Safâyî Tezkiresi
Salim / Sâlim Tezkiresi
Belîg / Nuhbetü ’l-Âsâr
Râmiz / Âdâb-ı Zurafâ
Silâh-dar / Silâh-dar Tezkiresi
Safvet / Nuhbetü’l-Âsâr
Şefkat / Şefkat Tezkiresi
Tevfik / Mecmuatü’t-Terâcim
Es’ad / Bahçe-i Safâ-enduz
Arif Hikmet / Arif Hikmet Tezkiresi
Fatin / Hâtimetü’l-Eş’ar