DİVAN NESRİ'NİN GENEL ÖZELLİKLERİ:

*Divan edebiyatında nesir, şiirin gölgesinde kalmıştır; ikinci plandadır.
*Dil, konu ve tür yönünden Arap ve İran edebiyatlarının etkisindedir.
*Konu ve düşünceden çok, söyleyiş güzelliğine önem verilir.
*Dili yabancı sözcük ve tamlamalarla yüklüdür.
*Söz sanatlarına ve mecazlara önem verilir.
*Cümleler uzundur. Paragraf düzeni yoktur.
*Cümlelere yerleştirilen secilerle (uyaklı sözlerle) şiirdekine benzer bir ahenk oluşturulmaya çalışılır.
*Noktalama işareti kullanılmaz.
*Türkçe cümle yapısına dokunulmamıştır. Cümlede özne-tümleç-yüklem dizisi korunmuştur.
*Düzyazıda dini-ahlaki konular ağırlıklı olarak işlenir.
*Tarihi olaylar, gezi izlenimleri, toplumsal sorunlar, bireysel duygular gibi konuların da işlendiği olur.

Not:
Divan nesrinde iyi nesir yazarına Münşi, iyi nesir yazılarına İnşa, nesir yazılarının bir eserde toplanmasına Münşeat denir.


DİVAN EDEBİYATI NESİR ÇEŞİTLERİ:

SADE NESİR:
*Halk için yazılan sade anlatımlı nesirlerdir.
*Kolay anlaşılır olma esas alınmıştır.
*Halk için yazılan bu nesirlerde masal, efsane, öykü, destan; dinî ve tasavvufi konular anlatılır.
*Yabancı sözcük ve tamlama sayısı azdır.
*Anlaşılması güç söz sanatları yapılmaz.
*Genel olarak tefsir ve hadis kitapları, din ve tasavvuf kitapları, tarih, menakıpname ve destan niteliği taşıyan eserler sade nesirle yazılmıştır.

Sade nesir örnekleri:
Kul Mes’ut - Kelile ve Dimne Tercümesi
Mercimek Ahmed - Kabusname Tercümesi
Sehi Bey - Heşt Behişt adlı şuara tezkiresi
Seydi Ali Reis - Mir’atü’l-Memalik adlı gezi yazısı
Seydi Ali Reis - Kitabü’l Muhit adlı coğrafya kitabı
Evliya Çelebi - Seyahatname’si
Erzurumlu Mustafa Darîr - Kitâb-ı Siyer-i Nebî
Peçevî – Peçevi Tarihi
Lâmiî - Nefâhâtü’l-Üns Tercümesi


ORTA NESİR:
*Sade ve süslü nesirin özelliklerini bir arada taşıyan nesir türüdür.
*Yer yer süslü nesrin niteliklerini taşımakla beraber anlatmak isteneni anlaşılır bir şekilde ortaya koyan nesirdir.
*Konuşma dilinden uzaklaşılmıştır.
*İçerik ön planda tutulur.
*Öğretmek amacıyla yazılan bilim ve kültür eserleri orta nesirle yazılmıştır.
*Ustalık göstermek amacı güdülmemesine, söz oyunlarına başvurulmamasına karşın dili, sade nesirden ağırdır.

Orta Nesir Örnekleri:
Naîmâ - Tarih
Kâtip Çelebi - Mîzânü’l-Hak
Selanikli Mustafa - Tarih
Kâtip Çelebi - Düstûrü’l-Amel
Koçi Bey - Risâle
Fuzûlî - Şikâyetnâme
Kâtip Çelebi - Tuhfetü’l-Kibâr fî Esfâr il-Bihâr


SÜSLÜ (SANATLI) NESİR:
*Düşüncenin, konu ve anlamın ikinci plana atıldığı, söz oyunlarıyla, sanatlarla yüklü, dili ağır nesirdir.
*Seciler (düzyazıda kafiye), söz ve anlam sanatları, bağlaçlarla uzayıp giden cümleler bu nesrin ayırıcı özelliğidir.
*Dili, yabancı söz ve tamlamalarla yüklüdür.
*Sanatçı, süslü nesirde ne kadar usta olduğunu gösterme amacını taşır.
*Dar bir çevre içinde kalmıştır.
*Daha çok, ahlak ve felsefe konularını işleyen süslü nesir, bazı mektuplarda da görülür.

Süslü Nesir Örnekleri:
Sinan Paşa - Tazarruname
Hoca Sadettin Efendi - Tâcü’t-Tevârîh
Nâbî - Tuhfetu’l-Harameyn
Veysi ve Nergisi’nin eserleri