Anadolu’da Kurulan İlk Türk Beylikleri
Genel olarak beyliklerin kuruluş tarihi, 1299 veya 1300 yılı olarak kabul edilmiştir. Fakat bazıları bu tarihten önce, bazıları da çok sonra kurulmuştur. Selçuklu devletinin enkazı üzerinde 20 den fazla beylik kurulmuştur.

Yeni kurulan hükümetçiklere, kurucularına veya babalarının isimlerine göre adlar verdiler. Yeni kurulan beyliklerin önemlilerinin ve baş şehirlerinin isimleri şöyledir :

1.Menteşoğulları: merkezi Milet, Balat ve Beçin. Kuruluş tarihi pek belli değildir, ilk olarak 1390 yılında Yıldırım Bayezit tarafından kaldırıldı. Fakat Timur 1402 yılında

beyliği tekrar kurdu. II. Murat, 1425 yılında beyliğe son verdi.

2.Karamanoğulları: Merkezi Larende (Karaman), Konya. Uc beyi Karaman Bey kurmuştur, ilk olarak 1397 yılında Yıldırım Bayezit beyliği kaldırdı. Ankara Savaşından sonra tekrar kuruldu (1402). 1466 da Fatih

Sultan Mehmet, Konya ve yöresini ele geçirdi. Fakat Toroslara sığınan Karamanoğullarına bir şey yapamadı. Karamanoğulları beyliği ancak 1487 yılında sona erdi.

3.Sahipataoğulları : Merkezi Karahisar-ı Sahip (Afyon, Karahisar). Kurucusu namlı Anadolu Selçuklu veziri Sahipata Fahrettin’dir. Oğulları ve torunları tarafından idare edildi. 1387 de Ayfon’uGermiyanoğullarızaptettiler, biraz sonra da beyliği tamamen kaldırdılar.

4.Candaroğulları ve Iskendiyaroğulları: Merkezi Kastamonu ve Sinop. Selçuklu emirlerinden Şemsettin Candar tarafından 1290 yılında kuruldu. Bu sülalenin altıncısı olan İsfendiyar Bey zamanında Çandaroğulları ve İsfendiyaroğulları diye iki kola ayrıldı. Yıldırım Bayezit 1392 yılında Candaroğlu kolunu kaldırdı. Isfendiyar Bey de Timur’un yanına kaçtı. Her iki kol 1402 yılında tekrar kuruldu. Fatih 1461 de İsfendiyar oğlu, 1462 de de Candaroğullarını kaldırdı.

5.Germiyanoğulları: Merkezi Kütahya. Germiyan aşiretinden Ali- şir oğlu Yakup Bey tarafından kurulmuştur (1299). Yakup Bey sınırlarını çok genişletti. Süleyman Şah kızını Yıldırım Bayezıt’a verdi. Bazı memleketlerini de çeyiz olarak Osmanlılara devretti. Fakat Kosova savaşında, I. Murat Bey ölünce bu toprakları Germiyanoğulları, Osmanlılardan geri aldılar. Yeni padişah Yıldırım Bayezit buna kızdı ve Germiyanoğlu Beyliğini kaldırdı (1390). Ankara Meydan Savaşından sonra tekrar kuruldu (1402). Germiyanoğlu II. Yakup Bey ölmeden önce beyliğinin II. Murat Bey’e geçmesini vasiyet etti, ölümü üzerine Germiyan Beyliğinin ülkesi Osmanlılara geçti (1428).

6.İnançoğulları : Merkezi Ladik, Denizli. Germiyanoğlu hanedanındandır. Bunlar, Ladik (Denizli) başkentleri olmak üzere bir beylik kurdular (1276). Germiyanoğullarına bağlı kaldılar. Kurucusu Ali Beydir. Beyliğin adı Ali Beyin oğlu İnanç Bey’e göre verilmiştir. Aynı zamanda DenizliBeyleri de denirdi. Bu aileden İshak Beyden sonra, beylik Germiyanoğullarına katılmıştır.

7.Eşrefoğulları: Merkezi Beyşehir. Anadolu Selçuklu emirlerinden Süleyman Bey tarafından kurulmuştur. 1325 yılında Anadolu Genel Valisi Timurtaş tarafından II. Süleyman Bey öldürülünce beylik sona ermiştir.

8.Osmanoğulları: Merkezi Bilecik, Bursa, Edirne, İstanbul. Osman Bey tarafından 1299 veya 1300 yılında kurulmuş 1922 senesinde yıkılmıştır.

9.Hamitoğulları: Merkezi Borlu, Eğirdir. Uc beylerinden Dündar Bey tarafından XIII. yüzyılın sonunda kurulmuştur. Dündar Bey’in, 1324 yılında Anadolu Genel Valisi Timurtaş tarafından öldürülmesi üzerine beylik biraz sarsıntı geçirdi ise de Dündar Beyin oğullan ve torunları duruma hakim oldular. Beylik iki kol halinde 1381 yılma kadar devam etti. Bu tarihte I. Murat, Hamitoğlundan bazı toprakları satın aldı. 1391 yılında ise Borlu ve Eğirdir kolları yıkıldı. Fakat Antalya kolu 1423 yılına kadar devam etti. Bu tarihte bu kol da yıkıldı ve Antalya, Osmanlılar’a geçti.

10.Karasioğulları: Merkezi Balıkesir. Karasi Bey tarafından kurulmuştur. Karasi Bey’in ölümünden sonra oğulları arasında taht kavgası başladı. Oğullardan birisi Orhan bey'e sığındı ve yardım istedi. Orhan Bey, Balıkesir ve Bergama’yı zaptederekKarasioğulları’na son verdi (1345).

11.Saruhanoğulları: Merkezi Manisa. Uc beylerinden Saruhan Bey tarafından kurulmuştur. Saruhan Bey ve oğulları zamanında denizcilikte çok ileri gitmişlerdir. 1390 yılında Yıldırım Bayazit, Manisa’yı zaptederekSaruhanoğulları Beyliğine son verdi. Fakat Ankara Meydan Savaşı’ndan sonra 1402 de Saruhan Beyliği tekrar kuruldu. Çelebi Sultan Mehmet, 1410 yılında Manisa’yı aldı ve Saruhan Beyliği’ne son verdi.

12.Aydınoğulları: Merkezi Birgi. Aydınoğlu Mehmet Bey tarafından 1308 yılında kurulmuştur. Aydınoğulları denizcilikte çok ileri gittiler. En parlak zamanları Umur Bey zamanıdır. I. Murat Kosava Meydan Savaşı’nda şehit düşünce Aydınoğulları Karamanoğulları ile birleşerek Osmanoğullarına cephe aldılar. Yıldırım Bayezit, Birgi’yi zaptederekAydınoğulları beyliğini kaldırdı (1390). Ankara Meydan Savaşı’ndan sonra Aydınoğulları beyliği ikinci defa kuruldu (1402). Fakat uzun müddet yaşayamadı, 1425 yılında II. Murat tarafından kaldırıldı.

13.Ertena Beyliği: Merkezi, Kayseri, Sivas. Uygur Türkleri’ndenErtena Bey tarafından 1343 yılında kuruldu. Yerine geçenleri Vezir Kadı Burhanettin tanımadı, Ertena beyliğini yıktı (1381).

14.Kadı Burhanettin Beyliği: Merkezi, Kayseri ve Sivas. Kadı Burhanettin tarafından 1381 yılında kuruldu. Timur ve Yıldırım Bayezit ile savaştı. Akkoyunlu hükümdarı Karaosman Bey’i takip ederken esir düştü ve öldürüldü. Toprakları Osmanlılar tarafından zaptedildi (1398).

15.Dulkadiroğulları (Zulkadiroğulları) : Merkezi, Elbistan ve Maraş. Oğuzlardan Dulkadir kolunun beyi Karaca Bey tarafından 1299 yılında kurulmuştur. Dulkadiroğullarıbazan Osmanlılar, bazanMemlüklerle dost geçinerek uzun müddet beyliklerini korudular. Fakat sonuncuları olan, Alâüddevle Bey, Çaldıran Seferi’ne giden Yavuz Sultan Selim’e karşı çok düşmanca hareket etti. Yavuz Çaldıran zaferini kazanınca Hadım Sinan Paşa’yı Dulkadiroğlu üzerine gönderdi. Hadım Sinan Paşa Alâüddevle’yi Turna Dağı savaşında yendi, dört oğlu ile birlikte başını keserek beyliğine son verdi. Böylece Anadolu birliği kurulmuş oldu (1515).

16.Ramazanoğulları: Merkezi, Adana. Aşiret beylerinden Ramazan Bey tarafından 1353 yılında kuruldu. Uzun müddet Memlüklerle savaştılar, daha sonra kız alıp vererek akraba oldular. Fakat bu sefer de, aile erkekleri arasında post kavgası başladı. Osmanlılar, Karaman Beyliği’ni kaldırınca Ramazanoğullarına komşu oldular. Onları Memlüklere karşı korudular. 

Yavuz Sultan Selim Mısır seferine çıkınca, Ramazanoğulları da askerleriyle bu sefere katıldılar. Böylece Ramazanoğulları Osmanlılara bağlanmış oldu (1517). Osmanlılar Ramazanoğullarını Adana valisi olarak bıraktılar. 1608 yılında valiliği bu aileden aldılar.