Türkleri İslâm Dinini Kabule Sevk Eden Sebepler
İslâmiyet büyük ölçüde Müslüman Arapların siyasî hâkimiyet kurdukları sahalarda yayılmış olduğu halde, siyasî hâkimiyet tesis edilmeden İslâm’ın yayıldığı topraklar ise başta Türk ülkeleri olmak üzere Güney Doğu Asya’dır.

İslâm dini Müslümanların fethettiği topraklarda cebir ve tehdit yoluyla değil gönül hoşluğuyla yayılmıştır. Zaten insanlara baskı yaparak İslâmiyet’i kabul ettirmek bizâtihi Kur’ân-ı Kerîm’in ruhuna aykırıdır. “Dinde zorlama yoktur” (Bakara,2/256) ayeti bu hususu açıkça ifade etmektedir.

Kâinâtın ezelî ve ebedî Gök-Tanrı tarafından idare edildiğine inanan Türkler zamandan ve mekandan münezzeh her türlü yorum ve tasavvurdan uzak ilah fikrini İslâm’ın Allah inancında buldukları için Müslümanlığı benimsemekte zorlanmadılar.

Allah’ın sıfatları, âhiret hayatı, ruhun ebedîliği, kıyamet hayatı, kadere imân, ahlâk anlayışı, sevap-günah, cennet, cehennem, şehitlik, aile hayatı, fetih felsefesi, cihâd, adalet, hâkimiyet, vatan sevgisi, istiklal aşkı ve şûra gibi çeşitli konularda İslâm dininin ortaya koyduğu prensip ve esaslarla Türklerin benimsemiş olduğu inanç sistemi ve Türk gelenekleri arasında büyük bir uyum olması onların İslâm’a bakış açılarını etkilemiş ve diğer dinlere tepki göstermelerine rağmen İslâmiyet’e karşı çıkmak şöyle dursun kendi istek ve iradeleriyle İslâmı rahatlıkla benimseyip kabul etmişlerdir.

Hiç şüphesiz tarih boyunca Türklerin bir kısmı Yahudilik, Hıristiyanlık, Budizm ve diğer inanç sistemlerini benimsemişler ancak büyük çoğunluğu Türklerin inanç ve hayat felsefesine uygun olmadığı için bu dinlere karşı sert tepki gösterilmiş ve bu dinlerin Türk’ün karakterine ve ruh yapısına ters düştüğü açıkça ifade edilmiştir. Halbuki Türklerin İslâm dinine geçişleri kendi ruh ve karakterlerine uygun düştüğü için bazı tarihçilerin işaret ettiği gibi “adeta farkında olmadan” tabii bir seyir içinde gerçekleşmiş ve bu süreçte asla bir tepki gösterilmemiştir. Nitekim XII. yüzyılda yaşamış Süryani tarihçi Mikhail “Türk milleti tek Tanrı’ya inanmakta idi. Arapların da tek Allah’a inanmaları Türklerin İslâmiyet’i kabul etmelerine sebep olmuştur” diyerek bu gerçeği dile getirmektedir.

Ayrıca savaşçılığıyla temayüz etmiş olan Türk milleti İslâm’ın cihâd anlayışını ve şehitlik fikrini kendi töre ve ideallerine uygun bulduğu için bu hususta onların İslâmiyet’i seçmelerinde bir teşvik unsuru olmuştur.

Dinler tarihinde bu kadar kısa bir zaman zarfında bu kadar büyük kitlelerin hiçbir baskıya maruz kalmadan kendi istek ve iradeleriyle başka bir dine geçtiklerine çok az rastlanmıştır. Kısacası Türkler kendi töre, inanç, ideal ve karakterleriyle bütünleşen prensiplere sahip bu mükemmel din ve medeniyet dairesine girmekte asla zorlanmadıkları gibi147 İslâm kültür ve medeniyetine her alanda önemli katkılarda bulundular. Türkler İslâmiyet’i kabul ettikten çok kısa bir süre sonra dinî ilimler başta olmak üzere çeşitli ilim dallarında, tefekkür ve felsefe konusunda dünya çapında haklı bir şöhrete kavuşmuş bilim adamları ve mütefekkirler yetiştirdiler ve Ortaçağ İslam kültür ve uygarlığının kurulup gelişmesinde önemli rol oynadılar.(Konu alıntıdır. )