Osmanlı'da Kardeş Katli.

**Jayus** · 05 Ocak 2024, 16:52

Osmanlı'da Kardeş Katli

Osmanlı’nın tarihi iyice araştırılmıştır fakat bazı uygulamalar hakkında tartışmalar hala sürmektedir çünkü bir çok uygulama ve gelenekler Osmanlıya özgüydü.
Bu uygulamalardan biri de padişahın tahta çıktıktan sonra kardeşlerini infaz ettirmesiydi. Kardeş katli yüzyıllarca devam etti ve bu yazıda Osmanlı’da kardeş katlinin tarihini anlatacağız. İlk kardeş katlini kim yaptı, kardeş katli yasası nasıldı ve nasıl kaldırıldı hepsine bakacağız buyurun başlayalım.

Şehzadeler Konusu Osmanlı'da Selçuklular'dan Farklıydı

Orta Çağ'da dünyanın neredeyse her yerinde feodal sistemin olmasına rağmen her bölgede biraz farklıydı. Orta Doğu feodal sistemi (ikta) Sasanilerin sisteminden çok etkilenmişti ve Batıdaki karşılığından daha aracısızdı. Tüm topraklar doğrudan hükümdara aitti, kullanımı askeri yada idari hizmet karşılığı yöneticilere veriliyordu.

Bu arada bölgelerin yöneticileri derebeyi değildi. Daha ziyade hükümetin temsilcileriydiler. Selçuklular ve Moğollar bu sistemi çoğunlukla olduğu gibi kullanmaya devam ettiler ama önemli bir fark vardı.

Topraklar hükümdarların oğulları arasında paylaştırılıyordu. Osmanlılar Selçukluların tam anlamıyla devamı değildi ama yine de bazı gelenekler birbirine benzese de Osmanlı, imparatorluğun Selçuklu’daki gibi şehzadeler arasında paylaştırılmasının kötü olduğunu gördü.

İlk padişah 1. Osman 1324'te öldüğünde oğlu Orhan, kardeşi Alaaddin'e yeni filizlenen imparatorluğu bölüşmeyi teklif etti ama Alaaddin kabul etmedi, muhtemelen bunun iç karışıklıklara sebep olacağının da farkındaydı.

1. Murat'ın Savaş Alanında Zamansız Ölümü Kardeş Kavgasını Tetikliyor

Pek çok olay Osmanlı veraset yasasının değişmesinde rol oynadı bunların İlki 1389'daki Kosova Savaşıydı. Bazı kaynaklara göre padişah 1. Murat savaş sırasında yada savaştan hemen sonra öldü ve böylelikle savaş sırasında ölen ilk ve tek Osmanlı padişahı oldu.

Murat bir varis tayin etmemişti, yani oğulları Bayezid ve Yakup arasında bir savaş oldu olacaktı. Bazı kaynaklar burada biraz çelişkili, ama bazılarına göre Bayezid kardeşini savaş alanında öldürüverdi.

4 Şehzadenin 11 Yıl Süren İç Savaşı

Bir sonraki veraset daha da çetrefilli oldu, 1402'de Bayezid Ankara'da Timur'a yenildi ve esir düştü. 4 oğlu, Timurlar, Bizanslılar, Sırbistan ve Anadolu beyliklerinin destekleriyle 11 yıllık bir iç savaşa tutuştular. Bu Osmanlı tarihindeki en uzun iç savaştı ve İmparatorluk yıkılmaya hiç bu kadar yaklaşmamıştı.

Dış kuvvetler bu iç savaşta içişlerine sürekli karıştığı için Osmanlı padişahları hanedanlar arası evlilik yapmayı çoğunlukla bıraktılar ve yabancı kadınlar Osmanlı haremlerine alınmadı. Eski göçebe gelenek olan şehzadeleri savaşmaya bırakmak ve en güçlüsünün başa çıkmasının ne kadar büyük savaşlara neden olduğu artık netleşince 2. Mehmet hükümdarlığını resmen kardeş katliyle başlatan ilk padişah oldu.

2. Mehmet Hükümdarlığını Kardeş Katliyle Başlatıyor

8 yaşındaki üvey kardeşinin öldürülmesini emrederek. Kardeş katlini şu sözlerle resmileştirdi:

Devletin başına hangi oğlum geçerse geçsin, ona dünya düzeninin yararı için kardeşlerini öldürmesi yaraşır.

Çoğu kadı bunu onayladı, Osmanlı şehzadeleri için en yaygın idam şekli de boğulmak oldu, çünkü böylelikle kanları akmıyordu. Mehmet aynı zamanda Sancak illerine bir şehzade atayan ilk Osmanlı padişahı oldu. İlk atanan da oğlu Cem oldu.

Bu şehzade ve kardeşleri devlet işlerini öğrenmeleri için sancakların başına getirildi o sırada Konstantinopolis Osmanlı başkenti olmuştu ve buraya yakınlık tahta çıkmak için önemli bir faktör olmuştu.

Bayezid ve Cem Sultan'nın Taht Yarışı

Mehmet, Cem'in bir sonraki padişah olmasını garantilemek için başkente diğer oğlu Bayezid'den daha önce gelmesini sağlamalıydı ama Mehmet 1481'de ölür ölmez Yeniçeriler İstanbul'da isyan etti ve Cem'e gönderilmiş haberciler yakalandı ve böylelikle Bayezid başkente kardeşinden önce vardı ve yeni padişah oldu.

Tabi yine kardeşler arasında kısa bir iç savaş yaşandı Cem yenildi ve sürgün edildi ama 10 yıldan uzun süre Bayezid için büyük bir baş ağrısı yarattı.

1511'de 2. Bayezid'in ölümünden sonra da benzer olaylar yaşandı ama bu sefer halefi Ahmet tahtı babası hala hayattayken almaya çalıştı bu yüzden diğer şehzade Selim, Trakya'da bir isyan başlattı. Selim Bayezid'e yenildi ve Kırım'a çekildi.

Ahmet'in şehre girmesine ise izin verilmedi. Yeniçeriler ve Sadrazamlar Bayezid'e isyan ettiler ve 1.Selim yeni padişah oldu. Kardeşleri Ahmet ve Korkut'u yenip öldürdü.

1520'de Süleyman'a geçiş barışçıldı çoğu kardeşi çok genç öldüğü için. Süleyman, en genç kardeşi Üveys'in sadakatini garantilemek için onu imparatorluğun en uzak eyaletine gönderdi
Yemen Osmanlı'nın Süleyman'ın hakimiyeti sırasında gücünün doruğuna çıkmış olmasına rağmen hükümdarlığının sonlarına doğru tekrar iç savaş çıktı.

Kardeş Katlinden Oğul Katline

Süleyman bir geleneği yıktı ve haremine yabancı eş almaya başladı ve bazı eşleri daha önce hiç görülmemiş bir düzeyde nüfuz kazandılar daha sonra ''Kadınlar Saltanatı'' adı verilecek olan dönem başladı.
Onlardan biri Kırımlı yada Arnavutlu Mahidevran biri Ruthenya'lı Hürrem’di ve çekişmeleri imparatorluğu sarstı.

Mahidevran'ın en büyük oğlu Mustafa, Süleyman'ın halefiydi, ama Hürrem, Mustafa başa geçerse oğullarının asılacağını biliyordu müttefiği olan bir sadrazamın yardımıyla Süleyman'ı Mustafa'ya düşman etmeyi başardı ve en büyük oğlunu idam ettirmesini sağladı.

Kardeşler Arası Taht Kavgası Babaları Yaşarken Başlıyor

Hürrem'in oğulları Selim ve Bayezid geriye kalan son şehzadeydiler ve babaları hala hayattayken bir iç savaş başlattılar. Süleyman Selim'i destekledi ve yenilen Bayezid, Safevi'lere sığındı.

Ama bu kaçış geçiciydi, kısa bir süre sonra Süleyman, Safevi şahı Tahmasp'a ya rüşvet verdi yada tehdit etti ve Bayezid 4 oğluyla beraber boğuldu. 1566'da 2. Selim padişah oldu

Tüm bu olaylar ilginç bir uygulamayı başlattı. Ünlü bir Osmanlı tarihçisi Leslie Peirce buna ''geçici eşeysel tekeşlilik'' diyor. Osmanlı şehzadeleri başa geçmeden önce yalnızca tek bir cariyeyle ilişki kurar ve sadece bir erkek oğula sahip olmak için tıbbi yollara başvurur yani tahta geçecekleri zaman bu halefleri ergenlikte yada 20'lerinde olurlardı.

Yani 2. Selim 1574'te ölünce halefi 3. Murat kardeşlerini infaz ettirirken hiç zorlanmadı. 5'i de çok genç ve hala saraydaydılar, yani hiç güçleri veya taraftarları yoktu 3. Murat'ın aynı zamanda daha yaşlı bir halefi daha vardı, Mehmet. Ama Murat verimliydi, ve tahta geçtikten sonra en az 20 tane daha erkek çocuk yaptı.

Saraydan Çıkan 20 Bebek Tabutu Kardeş Katline Tepki Doğuruyor!

Yeni padişah 3. Mehmet, 20 kardeşinin hepsinin öldürülmesini emretti. Kaynaklara göre, bu başkentteki halkı dehşete düşürdü. 20 minik tabut saraydan türbeye götürüldü, ve halk buna şahit oldu.

Bu kardeş katlinin yasaklanmasının sebeplerinden biri oldu. Bir başka sebebi de 3. Mehmed'in halefi 1. Ahmet'in başa geçtiğinde yalnızca 13 yaşında ve çocuksuz olmasıydı.

Yaşayan diğer tek erkek Osmanoğlu daha da genç olan Mustafa'ydı ve onu da öldürmek eğer Ahmet bir varis üretemezse hanedanın sonu demekti.

1. Ahmet 1617'de öldü ve oğulları çok genç olduğundan bir komite tarafından kardeşi 1. Mustafa başa getirildi ve ilk defa yaşça büyüklük verasette kullanılmış oldu.

Bu dönemde veraset kuralları bir yönden daha değişti. Artık Osmanlı padişahların kanunen kardeşlerini idam ettirme yetkileri yoktu. Yeni kanuna göre artık kardeşinden kurtulmak isteyen Osmanlı padişahları baş dini ve hukuki figür olan Şeyhüislam'dan izin almalıydılar ve bu talep çoğu zaman reddedilirdi.

Kardeş Katlinin Sonu Yeteneksiz Padişahlar Dönemini Açıyor

Buna karşılık olarak padişahlar akrabalarını sancaklara göndermeyi bıraktılar ve onları altın kafeste tuttular. Bu yüzden çoğu olası gelecek padişah eğitimsiz ve tecrübesiz kaldı ve bu da 17. ve daha sonraki yüzyıllardaki padişahların daha yeteneksiz olmasının bir sebebidir.

Aynı zamanda başkentteki bazı taraflar padişahlar üzerinde yeni bir güç kazandılar nasıl olsa hanedanın yeni bir üyesi güçten sadece bir isyan uzaktı bu tehdit altında iç işlerinde sürekli karışıklık yaşayan Osmanlı devleti zaman içerisinde güç kaybederek zayıflamaya başlamıştır.

05 Ocak 2024, 16:52	#1
Jayus 𝐈𝐫𝐫𝐞𝐥𝐞𝐯𝐚𝐧𝐭.	Osmanlı'da Kardeş Katli. Osmanlı'da Kardeş Katli Osmanlı’nın tarihi iyice araştırılmıştır fakat bazı uygulamalar hakkında tartışmalar hala sürmektedir çünkü bir çok uygulama ve gelenekler Osmanlıya özgüydü. Bu uygulamalardan biri de padişahın tahta çıktıktan sonra kardeşlerini infaz ettirmesiydi. Kardeş katli yüzyıllarca devam etti ve bu yazıda Osmanlı’da kardeş katlinin tarihini anlatacağız. İlk kardeş katlini kim yaptı, kardeş katli yasası nasıldı ve nasıl kaldırıldı hepsine bakacağız buyurun başlayalım. Şehzadeler Konusu Osmanlı'da Selçuklular'dan Farklıydı Orta Çağ'da dünyanın neredeyse her yerinde feodal sistemin olmasına rağmen her bölgede biraz farklıydı. Orta Doğu feodal sistemi (ikta) Sasanilerin sisteminden çok etkilenmişti ve Batıdaki karşılığından daha aracısızdı. Tüm topraklar doğrudan hükümdara aitti, kullanımı askeri yada idari hizmet karşılığı yöneticilere veriliyordu. Bu arada bölgelerin yöneticileri derebeyi değildi. Daha ziyade hükümetin temsilcileriydiler. Selçuklular ve Moğollar bu sistemi çoğunlukla olduğu gibi kullanmaya devam ettiler ama önemli bir fark vardı. Topraklar hükümdarların oğulları arasında paylaştırılıyordu. Osmanlılar Selçukluların tam anlamıyla devamı değildi ama yine de bazı gelenekler birbirine benzese de Osmanlı, imparatorluğun Selçuklu’daki gibi şehzadeler arasında paylaştırılmasının kötü olduğunu gördü. İlk padişah 1. Osman 1324'te öldüğünde oğlu Orhan, kardeşi Alaaddin'e yeni filizlenen imparatorluğu bölüşmeyi teklif etti ama Alaaddin kabul etmedi, muhtemelen bunun iç karışıklıklara sebep olacağının da farkındaydı. 1. Murat'ın Savaş Alanında Zamansız Ölümü Kardeş Kavgasını Tetikliyor Pek çok olay Osmanlı veraset yasasının değişmesinde rol oynadı bunların İlki 1389'daki Kosova Savaşıydı. Bazı kaynaklara göre padişah 1. Murat savaş sırasında yada savaştan hemen sonra öldü ve böylelikle savaş sırasında ölen ilk ve tek Osmanlı padişahı oldu. Murat bir varis tayin etmemişti, yani oğulları Bayezid ve Yakup arasında bir savaş oldu olacaktı. Bazı kaynaklar burada biraz çelişkili, ama bazılarına göre Bayezid kardeşini savaş alanında öldürüverdi. 4 Şehzadenin 11 Yıl Süren İç Savaşı Bir sonraki veraset daha da çetrefilli oldu, 1402'de Bayezid Ankara'da Timur'a yenildi ve esir düştü. 4 oğlu, Timurlar, Bizanslılar, Sırbistan ve Anadolu beyliklerinin destekleriyle 11 yıllık bir iç savaşa tutuştular. Bu Osmanlı tarihindeki en uzun iç savaştı ve İmparatorluk yıkılmaya hiç bu kadar yaklaşmamıştı. Dış kuvvetler bu iç savaşta içişlerine sürekli karıştığı için Osmanlı padişahları hanedanlar arası evlilik yapmayı çoğunlukla bıraktılar ve yabancı kadınlar Osmanlı haremlerine alınmadı. Eski göçebe gelenek olan şehzadeleri savaşmaya bırakmak ve en güçlüsünün başa çıkmasının ne kadar büyük savaşlara neden olduğu artık netleşince 2. Mehmet hükümdarlığını resmen kardeş katliyle başlatan ilk padişah oldu. 2. Mehmet Hükümdarlığını Kardeş Katliyle Başlatıyor 8 yaşındaki üvey kardeşinin öldürülmesini emrederek. Kardeş katlini şu sözlerle resmileştirdi: Devletin başına hangi oğlum geçerse geçsin, ona dünya düzeninin yararı için kardeşlerini öldürmesi yaraşır. Çoğu kadı bunu onayladı, Osmanlı şehzadeleri için en yaygın idam şekli de boğulmak oldu, çünkü böylelikle kanları akmıyordu. Mehmet aynı zamanda Sancak illerine bir şehzade atayan ilk Osmanlı padişahı oldu. İlk atanan da oğlu Cem oldu. Bu şehzade ve kardeşleri devlet işlerini öğrenmeleri için sancakların başına getirildi o sırada Konstantinopolis Osmanlı başkenti olmuştu ve buraya yakınlık tahta çıkmak için önemli bir faktör olmuştu. Bayezid ve Cem Sultan'nın Taht Yarışı Mehmet, Cem'in bir sonraki padişah olmasını garantilemek için başkente diğer oğlu Bayezid'den daha önce gelmesini sağlamalıydı ama Mehmet 1481'de ölür ölmez Yeniçeriler İstanbul'da isyan etti ve Cem'e gönderilmiş haberciler yakalandı ve böylelikle Bayezid başkente kardeşinden önce vardı ve yeni padişah oldu. Tabi yine kardeşler arasında kısa bir iç savaş yaşandı Cem yenildi ve sürgün edildi ama 10 yıldan uzun süre Bayezid için büyük bir baş ağrısı yarattı. 1511'de 2. Bayezid'in ölümünden sonra da benzer olaylar yaşandı ama bu sefer halefi Ahmet tahtı babası hala hayattayken almaya çalıştı bu yüzden diğer şehzade Selim, Trakya'da bir isyan başlattı. Selim Bayezid'e yenildi ve Kırım'a çekildi. Ahmet'in şehre girmesine ise izin verilmedi. Yeniçeriler ve Sadrazamlar Bayezid'e isyan ettiler ve 1.Selim yeni padişah oldu. Kardeşleri Ahmet ve Korkut'u yenip öldürdü. 1520'de Süleyman'a geçiş barışçıldı çoğu kardeşi çok genç öldüğü için. Süleyman, en genç kardeşi Üveys'in sadakatini garantilemek için onu imparatorluğun en uzak eyaletine gönderdi Yemen Osmanlı'nın Süleyman'ın hakimiyeti sırasında gücünün doruğuna çıkmış olmasına rağmen hükümdarlığının sonlarına doğru tekrar iç savaş çıktı. Kardeş Katlinden Oğul Katline Süleyman bir geleneği yıktı ve haremine yabancı eş almaya başladı ve bazı eşleri daha önce hiç görülmemiş bir düzeyde nüfuz kazandılar daha sonra ''Kadınlar Saltanatı'' adı verilecek olan dönem başladı. Onlardan biri Kırımlı yada Arnavutlu Mahidevran biri Ruthenya'lı Hürrem’di ve çekişmeleri imparatorluğu sarstı. Mahidevran'ın en büyük oğlu Mustafa, Süleyman'ın halefiydi, ama Hürrem, Mustafa başa geçerse oğullarının asılacağını biliyordu müttefiği olan bir sadrazamın yardımıyla Süleyman'ı Mustafa'ya düşman etmeyi başardı ve en büyük oğlunu idam ettirmesini sağladı. Kardeşler Arası Taht Kavgası Babaları Yaşarken Başlıyor Hürrem'in oğulları Selim ve Bayezid geriye kalan son şehzadeydiler ve babaları hala hayattayken bir iç savaş başlattılar. Süleyman Selim'i destekledi ve yenilen Bayezid, Safevi'lere sığındı. Ama bu kaçış geçiciydi, kısa bir süre sonra Süleyman, Safevi şahı Tahmasp'a ya rüşvet verdi yada tehdit etti ve Bayezid 4 oğluyla beraber boğuldu. 1566'da 2. Selim padişah oldu Tüm bu olaylar ilginç bir uygulamayı başlattı. Ünlü bir Osmanlı tarihçisi Leslie Peirce buna ''geçici eşeysel tekeşlilik'' diyor. Osmanlı şehzadeleri başa geçmeden önce yalnızca tek bir cariyeyle ilişki kurar ve sadece bir erkek oğula sahip olmak için tıbbi yollara başvurur yani tahta geçecekleri zaman bu halefleri ergenlikte yada 20'lerinde olurlardı. Yani 2. Selim 1574'te ölünce halefi 3. Murat kardeşlerini infaz ettirirken hiç zorlanmadı. 5'i de çok genç ve hala saraydaydılar, yani hiç güçleri veya taraftarları yoktu 3. Murat'ın aynı zamanda daha yaşlı bir halefi daha vardı, Mehmet. Ama Murat verimliydi, ve tahta geçtikten sonra en az 20 tane daha erkek çocuk yaptı. Saraydan Çıkan 20 Bebek Tabutu Kardeş Katline Tepki Doğuruyor! Yeni padişah 3. Mehmet, 20 kardeşinin hepsinin öldürülmesini emretti. Kaynaklara göre, bu başkentteki halkı dehşete düşürdü. 20 minik tabut saraydan türbeye götürüldü, ve halk buna şahit oldu. Bu kardeş katlinin yasaklanmasının sebeplerinden biri oldu. Bir başka sebebi de 3. Mehmed'in halefi 1. Ahmet'in başa geçtiğinde yalnızca 13 yaşında ve çocuksuz olmasıydı. Yaşayan diğer tek erkek Osmanoğlu daha da genç olan Mustafa'ydı ve onu da öldürmek eğer Ahmet bir varis üretemezse hanedanın sonu demekti. 1. Ahmet 1617'de öldü ve oğulları çok genç olduğundan bir komite tarafından kardeşi 1. Mustafa başa getirildi ve ilk defa yaşça büyüklük verasette kullanılmış oldu. Bu dönemde veraset kuralları bir yönden daha değişti. Artık Osmanlı padişahların kanunen kardeşlerini idam ettirme yetkileri yoktu. Yeni kanuna göre artık kardeşinden kurtulmak isteyen Osmanlı padişahları baş dini ve hukuki figür olan Şeyhüislam'dan izin almalıydılar ve bu talep çoğu zaman reddedilirdi. Kardeş Katlinin Sonu Yeteneksiz Padişahlar Dönemini Açıyor Buna karşılık olarak padişahlar akrabalarını sancaklara göndermeyi bıraktılar ve onları altın kafeste tuttular. Bu yüzden çoğu olası gelecek padişah eğitimsiz ve tecrübesiz kaldı ve bu da 17. ve daha sonraki yüzyıllardaki padişahların daha yeteneksiz olmasının bir sebebidir. Aynı zamanda başkentteki bazı taraflar padişahlar üzerinde yeni bir güç kazandılar nasıl olsa hanedanın yeni bir üyesi güçten sadece bir isyan uzaktı bu tehdit altında iç işlerinde sürekli karışıklık yaşayan Osmanlı devleti zaman içerisinde güç kaybederek zayıflamaya başlamıştır. ________________ "𝐻𝑒𝑟𝑘𝑒𝑠𝑖𝑛 𝑦𝑎𝑛𝑖𝑛𝑎 𝑔𝑖𝑡𝑚𝑒𝑘 𝑖𝑠𝑡𝑒𝑑𝑖𝑔𝑖 𝑏𝑖𝑟𝑖𝑙𝑒𝑟𝑖 𝑣𝑎𝑟𝑑𝑖𝑟, 𝑔𝑒𝑐𝑒𝑛𝑖𝑛 𝑢𝑐𝑢, 𝑠𝑎𝑏𝑎ℎ𝑖𝑛 𝑘𝑜𝑟𝑢, 𝑐𝑒ℎ𝑒𝑛𝑛𝑒𝑚𝑖𝑛 𝑑𝑖𝑏𝑖 𝑏𝑖𝑙𝑒 𝑜𝑙𝑠𝑎..."
	Alıntı Yap

Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 ziyaretçi)