IRCForumu.ORG   sohbetkacak
reklamalanı


 
 
Seçenekler Stil
Alt 30 Kasım 2021, 15:04   #1
Webmaster
CeReN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)

Standart Maddenin 4 Temel Hali Ve Bose-Einstein Yogusmasi

Butun maddeler atomlardan olusur. Her madde (oksijen, kursun, gumus, neon …) benzersiz sayida proton, notron ve elektrona sahiptir. Ornegin oksijen, 8 proton, 8 notron ve 8 elektrona sahiptir. Hidrojen ise 1 proton ve 1 elektrona sahiptir. Atomlar, baska atomlarla birleserek molekulleri olusturabilir. Ornegin, su molekulleri iki hidrojen(H) atomu ve bir oksijen (O) atomu icerir ve kimyasal olarak H2O olarak adlandirilir. Oksijen ve azot havanin ana bilesenleridir ve dogada iki atomlu (iki atomlu) molekuller halinde bulunurlar. Maddeler molekul turunden bagimsiz olarak kati, sivi veya gaz olarak bulunur. Maddenin bu ozelligine maddenin hali ya da fazi denir.
Maddenin dogal 4 hali bulunmaktadir. Bunlar katilar, sivilar, gazlar ve plazmadir. Bu durumlar, dis kosullara ve bir malzemedeki atomlarin organizasyonuna baglidir. Besinci durum, Bose-Einstein yogusmalaridir. Bose-Einstein yogusmalari ve notron-dejenere madde gibi bazi haller yalnizca asiri soguk veya asiri yogun madde gibi asiri durumlarda ortaya cikar. Fermiyonik yogusmasi (ornegin, superakiskanlar) ve kuark-gluon plazmalari gibi diger fazlarin da mumkun olduguna inanilmaktadir ancak bu haller simdilik teoride kalmaktadir.
Kimyasal bir denklemde maddenin hali, kati icin (k), sivi icin (s) ve gaz icin (g) olarak gosterilir. Sulu bir cozelti ise (aq) ile gosterilir. Plazma halindeki madde, kimyasal denklemlerde nadiren kullanilir, bu nedenle onu ifade edecek standart bir sembol yoktur. Nadir denklemlerde plazma (p) ile sembolize edilir.

Maddenin 4 Temel, KlasIk Hali
Maddenin 4 hali olan kati, sivi, gaz ve plazmanin aralarindaki fark, bilesIk molekullerin etkilesimlerinin gucu ile belirlenir. Sivilara ve gazlara akiskanlar denir cunku akabilir veya hareket edebilirler.
1-Katilar
Katilar, birbirine sIkica bagli atomlardan olusur, bu nedenle sekillerini korurlar ve sabit hacimlere sahiptirler. Katilarin molekulleri arasinda cok guclu etkilesimler vardir. Bu, molekullerin birbirine yakin olmasina ve cok az hareket etmesine neden olur. Bir maddenin molekulleri en yavas oldugunda kati halde oldugu soylenir. Katilarda, molekuller sadece konumlarinda titresme egilimindedir. Bu hareket eksIkligi nedeniyle, katilarin iyi tanimlanmis bir sekli ve hacmi vardir. Gunluk hayatimizdaki cogu madde katidir. Sivilar katilar kadar sIki bir sekilde bir arada tutulmazlar. Ornegin bir buz kupu suyun katiya donusmus halidir. Buz kupundeki su molekulleri isindikca uyarilir ve daha hizli hareket etmeye baslarlar. Sonunda molekuller o kadar hizli hareket etmeye baslar ki buz erir ve bu surecle katidan siviya donusur. Bu faz degisiminin gerceklestigi sicaklik o maddenin erime/donma noktasi olarak bilinir ve her bir bilesIk icin benzersiz bir ozelliktir. Faz degisimi, bir maddenin bir formundan digerine degistigi herhangi bir zamani tanimlamak icin kullanilan terimdir. Ortama daha fazla isi eklenirse, sivi su molekulleri o maddenin kaynama noktasina yaklastikca buharlasir ve sonunda gaz haline gelir.
2-SivilarMaddenin 4 Temel Hali ve Bose-Einstein Yogusmasi
Bir sivinin bilesen molekulleri hala birbirleriyle guclu bir sekilde etkilesime girer ancak katilarda oldugu kadar guclu degildir. Daha zayif oldugu icin molekuller birbirlerinin yanindan gecebilirler. Bunun anlami, katilarin aksine sivilarin belirli bir sekli olmadigidir. Bununla birlikte, belirli bir hacme sahiptirler. Bir sivi, yer cekimi alani icinde serbest bir yuzey ile icinde bulundugu kabin seklini alir. Mikrogravitede (yer cekimsiz ortamda) bir sivi serbest bir yuzeyin icinde bir kure olusturur. Yer cekiminden bagimsiz olarak, bir sivi sabit bir hacme sahiptir. Ornegin, su muhtemelen hayatimizda en cok kullanilan ve bilinen sividir. Kaplar arasinda su aktarildiginda su miktari (hacim) degismez ancak icinde bulundugu kabin seklini alir.
3-Gazlar
Gazlar zayif molekuler kuvvetlere sahiptir, bu nedenle icinde bulunduklari kabin seklini ve hacmini alarak kabini doldurur. Gazlar, hacimleri sabit olmadigi icin onceki iki halden (kati ve sividan) farkli olarak kolayca sIkistirilabilir. Gaz halinde molekuller arasinda neredeyse hic etkilesim yoktur. Gaz molekulleri arasinda cok az etkilesim oldugundan, hemen hemen her yere gidebilirler. Bir balon dusunulurse, balon sisirildiginde o hacme ve sekle sIkismis pek cok gaz vardir. Gaz balondan cikarilirsa, tum odayi doldurur. Boylece gaz hem seklini hem de hacmini degistirir. Etrafimizi saran hava aslinda bir gaz karisimidir. Hava oncelikle azot gazi, oksijen gazi ve karbondioksitten olusur.
4-Plazma
Maddenin uc normal fazi uzun yillardir bilinmekte, fizik ve kimya derslerinde incelenmektedir. Plazma, incelemeye baslanan nispeten yeni bir durumdur. Guneste oldugu gibi yuksek sicaklik veya basinclarda bir plazma olusur. Bu tur ekstrem kosullarda elektronlar cekirdegin etrafindaki yorungelerinden siyrilir ve arkalarinda pozitif yuklu bir iyon birakirlar. Gazlarin karisimi (yuklu iyon, notr atom, serbest elektronlardan olusan) plazma olarak bilinir. Neon isIkli tabelalar plazmanin yaygin bir ornegidir. Evrendeki maddelerin % 99’u plazma halindedir. Plazma, bazi benzersiz niteliklere sahiptir. Plazma, sivi veya gaz gibi bir sividir ancak plazmada bulunan yuklu parcaciklar (iyonlar) nedeniyle elektromanyetik kuvvetlere tepki verir ve uretir. NASA su anda bir iyon tahrik sistemi icin plazmalarin kullanimi konusunda arastirma yapmaktadir.



Bose-Einstein YogusmasiMaddenin 4 Temel Hali ve Bose-Einstein Yogusmasi
Bose-Einstein yogusmasi bilim insanlari tarafindan 1995’te olusturulmustur. ABD’nin Colorado eyaletindeki Boulder sehrinde bulunan “Ortak Astrofizik Enstitusu” olan JILA’daki iki bilim insani (Carl Weiman ve Eric Cornell) miknatislar ve lazer kullanarak rubidyum elementini mutlak sifir noktasina kadar sogutmuslardir. Cok dusuk olan bu sicaklikta molekuler hareketi durmaya cok yaklasir. Bir atomdan diger atoma hemen hemen hic enerji aktarilmadigi icin element atomlari bir araya toplanir. Artik cok sayida ayri atom yerine bir tek”super atom” vardir. Bose-Einstein yogusmasi kuantum mekaniginin makroskopik duzeyde incelenmesi amaciyla kullanilir. IsIk, bir Bose-Einstein yogusmasindan gecerken yavasliyor gibi gorunur ve parcacik / dalga paradoksu kolaylikla incelenebilir. Bose-Einstein yogusmasi bir super akiskanin veya surtunmeden akan bir akiskanin ozelliklerinin coguna sahiptir. Maddenin bu hali ayrica kara deliklerde var olabilecek kosullarin simulasyonu icin kullanilmaktadir.

Faz Gecisleri
Herhangi bir madde herhangi bir fazda bulunabilir. Bir maddenin hali veya fazi, basinc ve sicaklik kosullarina bagli olarak degisebilir, bu kosullar varliklarini destekleyecek sekilde degistikce diger fazlara gecebilir. Ornegin, sicakliktaki bir artisla kati siviya gecis yapar. Mutlak sifira yakin bir madde kati halde bulunur. Bu maddeye isi eklendiginde, erime noktasinda bir sivi halinde erir, kaynama noktasinda bir gaz halinde kaynar ve yeterince yuksek isitilirsa, elektronlarin ana atomlarini terk edecek kadar enerjilendigi bir plazma durumuna girer. Bir gaz, kaynama noktasinin altindaki bir sicakliga sogutuldugunda, yogusma adi verilen bir surecte sivi hale doner. Sivi bir numuneyi erime noktasinin altina sogutmak, kristalizasyon veya donma olarak bilinen bir surecte kati fazina geri donmesine neden olur. Bazi benzersiz kosullar altinda, bazi bilesIkler hal veya faz degisimlerinde sivi halini atlayabilir ve katidan gaza veya gazdan kati hale gecebilir. Ornegin, erime/donma noktalari cok dusuk olan CO2 (kuru buz) gibi bilesIkler bir kez isitildiginda sublimlesmeye ugrarlar ve kati hallerinden dogrudan gaza donusurler. Baska bir ornek, bulutlarda karin olusum surecidir. Donma noktasinin altindaki hava sicakliklarinda, bulutlari olusturan gaz halindeki su buhari cokelmeye baslar ve bulut icinde gaz halinden buz kristallerine donusur. Bu kristaller cok agirlastiklarinda bir kar tanesi seklinde yere duserler.
Sivi, gaz ve kati haller arasi gecisler en iyi suda gozlenir. Standart atmosfer kosullari altinda su sivi halde bulunur. Ancak sicaklik 0 santigrat derecenin veya 32 derece Fahrenhaytin altina dusurulurse, su sivi halden buz adi verilen bir katiya donusur. Benzer sekilde, bir su hacmi 100 santigrat derecenin veya 212 derece Fahrenhaytin uzerinde isitilirsa, su sivi halden su buhari adi verilen gaz hale donusur. Maddenin halindeki degisimler kimyasal degisimler degil fiziksel degisimlerdir. Bir su buhari molekulu, bir sivi su molekulu veya bir buz molekulu ile ayni kimyasal bilesime ( H2O’ya) sahiptir.

KlasIk Olmayan Haller
Maddenin cam (amorf kati), bir dereceye kadar duzensiz kristaller, sivi kristal halleri, manyetik duzenli haller, mikrofaz-ayrimli hal, kuantum spin sivi gibi klasIk olmayan bazi halleri de bulunmaktadir. Cam, sivi duruma dogru isitildiginda cam gecisi sergileyen kristal olmayan veya amorf (sekilsiz) bir kati malzemedir. Camlar, inorganik aglar (silikat arti katki maddelerinden yapilmis pencere cami gibi), sulu cozeltiler, iyonik eriyikler, molekuler sivilar, metalik alasimlar ve polimerler gibi oldukca farkli malzeme siniflarindan yapilabilir. Termodinamik olarak, bir cam kristal muadiline gore yari kararli bir durumdadir. Bununla birlikte, donusum orani pratikte hemen hemen sifirdir. Bir plastik kristal, uzun erimli konumsal duzene sahip, ancak donme ozgurlugunu koruyan kurucu molekullere sahip molekuler bir katidir; oryantasyonel bir camda bu serbestlik derecesi, sondurulmus duzensiz bir durumda dondurulur. Benzer sekilde, bir spin camda manyetik duzensizlik donmustur. Sivi kristal haller, hareketli sivilarla duzenli ya da sirali katilar arasinda ara ozelliklere sahiptir. Genellikle bir sivi gibi akabilirler ancak uzun erimli duzen sergilerler. LCD (sivi kristal ekranlar) teknolojisinde sivi kristaller kullanilmaktadir. Gecis metalleri manyetik duzene sahiptir. Manyetik duzen Maddenin 4 Temel Hali ve Bose-Einstein Yogusmasihalindeki maddelerin ferromanyet ve antiferromanyet disinda ferrimanyet durumlari soz konusudur. Mikrofaz ayrimli hal kopolimerlerde gorulebilir. Kuantum sivi hali denilen duzensiz durumu etkilesimde bulunan kuantum spinleri olusturur. Duzensizlik son derece dusuk sicakliklarda bile korunur.
Yukarida adi gecen hallerden baska cok dusuk sicaklik halleri kapsamina giren Kuantum Hall, tuhaf madde ve fotonik madde durumlari; yuksek enerjili bir durum olan dejenere madde ve Renkli amorf yogunlasmasi; cok yuksek enerjili haller gibi durumlar bulunmaktadir. Bunlarin disinda super kati, super amorf, string-net sivisi, kararli jel ve karanlik madde olarak adlandirilan hallerin de bulundugu teorik olarak ongorulmektedir.


ALİNTİ ~
________________

Bizde MutSuz Olalim ~
 


Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 ziyaretçi)
 

Yetkileriniz
Konu Acma Yetkiniz Yok
Cevap Yazma Yetkiniz Yok
Eklenti Yükleme Yetkiniz Yok
Mesajınızı Değiştirme Yetkiniz Yok

BB kodu Açık
Smileler Açık
[IMG] Kodları Açık
HTML-Kodu Kapalı
Trackbacks are Açık
Pingbacks are Açık
Refbacks are Kapalı



Tüm Zamanlar GMT +3 Olarak Ayarlanmış. Şuanki Zaman: 00:12.