Hareket hastalığı değişik yönlerde ivmelenmeye bağlı gelişen ve ciddi bir hastalık olmamakla birlikte kişiyi rahatsız eden bir bozukluktur. Her yıl iki milyon kişi bu nedenle doktora başvurur. Bazı kişiler, uçağa, arabaya ve en çok da deniz taşıtlarına bindiklerinde baş dönmesi, mide bulantısı hatta kusmadan yakınırlar. Tıp dilinde bu yakınmaları özetleyen ‘vertigo’ terimi Latince kökenli olup ‘dönmek’ anlamına gelir. Sersemlik, vertigo, hareket hastalığı denge algılarıyla ilgili sorunlardır.
Denge duyusu, iç kulak, gözler, derin duyular, kaslar ve eklemler ile merkezi sinir sistemi arasındaki karmaşık ilişki sonucunda oluşur. Hareket hastalığı bulguları merkezi sinir sisteminin diğer sistemlerden birbiri ile çelişen iletiler alması ile ortaya çıkar.
Örneğin fırtınalı bir havada uçak yolculuğu yaparken uçağınız bir hava boşluğuna düştü diyelim. Vücudunuzdan derin duyularınız yoluyla gelen uyarılar düşüyor olduğunuz mesajını beyne iletirken gözleriniz sadece uçağın iç mekânını algıladığından hiçbir değişiklik yok mesajı iletecektir. Bu birbiriyle uyumsuz veriler sonucunda hareket hastalığı yakınmaları ile karşı karşıya kalırsınız. Aynı şekilde arabanın arka koltuğunda yolculuk yaparken ya da yolda kitap okuyorsanız gözleriniz hareket algılamaz ancak iç kulağınız ve derin duyularınızdan gelen uyarılar hareket ettiğinizi söyler. Tüm bu karışık sistemin çelişkili mesajları nedeniyle mide bulantısı, kusma gibi yakınmalar oluşur.
Aslında bu hastalık geçici ve önemli sonuçlara yol açmayan bir durumdur. Ancak kişiyi gerçekten çok rahatsız eder ve kısıtlar.
ÖNLEMLER
Baş dönmesi ve denge bozukluğu yakınmalarına yol açan bir çok hastalık vardır. Özellikle iç kulakla ilgili hastalıklar, tansiyon ve damar hastalıklarıyla ilgili problemler ve nörolojik bazı hastalıklar denge bozukluğuna neden olabilirler. Ancak hareket hastalığında yakınmalar, fizyolojik bir bozukluk nedeniyle oluşmamaktadır. Bu nedenle eğer yolculuklarda araç tutmasından yakınıyorsanız bir takım önlemlerle daha rahat edebilirsiniz.
Araçta mutlaka gözünüzün hareketi görebileceği bir yere oturmalısınız. Örneğin otomobilde ön koltuğa oturmalı, gemide ufuğa bakmalı ve uçakta mutlaka pencere kenarını tercih etmelisiniz. Uçaklarda kanat üzeri daha az hareket edeceğinden tercih edilebilir.
Yola çıkmadan önce sindirilmesi güç ve baharatlı gıdalardan kaçınınız. Yapılan araştırmalar dolu mide ile yola çıkmanın yakınmaları arttırdığını göstermiştir.
Ani baş hareketleri denge bozukluğu yaşayan kişilerde hastalığı körükleyecektir. Bu nedenle başınızı sağa ve sola hızla çevirmekten sakınınız. Başı boyun hareketiyle çevirmek yerine vücut ile birlikte dönmeye çalışınız.
Hastalığın artmasına neden olabilecek sigara, kafein ve tuz gibi maddelerden uzak durunuz.
Yakınmanızı arttırabilecek stres, üzüntü, sinirlenme, alerji gibi etkenlerden korununuz.
Yola çıkmadan önce doktorunuzun önereceği mide bulantısını önleyici bir ilaç kullanabilirsiniz.
Araç tutması olan kişilerin yol arkadaşlarına da onları konuşturmamak ve kendilerine bakmak zorunda bırakmamak gibi görevler düşer.
Araç tutması genellikle kişinin kendi kendine yenebileceği bir hastalık olup ileri boyutta yakınması olanlarda doktor tarafından verilebilecek sakinleştirici ilaçların faydası olur. Yola çıkmadan önce bu önerilere kulak vermeniz tatile daha sağlıklı başlamanızı sağlar.
Hepinize sağlıklı bol güneşli günler dilerim