Gnostisizm..(Bilinircilik )
Antik Mısır hermetizmini, Antik Yunan ezoterizmini, İbrani geleneklerini, Zerdüştçülüğü, bazı Doğu geleneklerini ve dinlerini, Hristiyanlığı eklektik bir tutumla sentezleyen, birçok tarikâtın benimsediği mistik felsefeye verilen genel addır.
Daha açık bir ifade ile Gnostisizm, hakikatin bilgisine ilham keşf ve sezgi ile ulaşılacağını savunan mistik bir felsefi düşüncedir.

Terim, eski Yunancadaki “sezgi veya tefekkür yoluyla edinilebilen bilgi” anlamındaki “gnosis” sözcüğünden türetilmiştir.
Gnosis üç bilgi türünden biridir. Diğerleri, öğrenimle öğrenilebilir bilgi “mathesis” ve ancak ıstırap çekerek öğrenilebilen bilgi “pathesis”tir.

Yunanca “gnosis” (sıradan olmayan gizli/özel ya da mükemmel bilgi, hikmet) teriminden türetilen gnostisizm; Milat öncesi yüzyıllardan itibaren çeşitli Ortadoğu toplumlarınca yaygın olarak temsil edilen dinî-felsefî bir akım olarak karşımıza çıkar.

Eski Yunan ezoterizmine göre nasıl ıstırap yoluyla ulaşılabilecek bilgiye öğrenim ve sezgi yoluyla ulaşılamazsa, sezgi yoluyla öğrenilebilecek bilgiye (gnosis) de ne ıstırap yoluyla ne öğrenim yoluyla ulaşılabilir.
Bu yüzden kimileri gnostisizmi "'sezgi' yoluyla alınan 'bilgiyle kurtuluş öğretisi'" olarak tanımlar.

Gnostisizmin ocağı, bu felsefenin oluşumunda muhtemelen büyük rol oynamış değerli el yazmalarının bulunduğu, antik çağın en büyük kütüphanesine sahip olan İskenderiye kentidir.

Buradaki okullarda MS. 1 ve 2. yüzyıllarda okutulan gnostisizmi Kilise hep sapkın bir yol olarak görmüş ve göstermiştir. Gnostisizm ise Hristiyan dogmatizmine akılcılık yaklaşımını benimseyerek karşı koymuştur.
Örneğin gnostikler İsa’nın Tanrı’nın oğlu olmadığını savunmuş ve çarmıha çakılmadığını ileri sürmüşlerdir.

Bununla birlikte, bazı Gnostikler İsa'nın Tanrı'nın bir vücut bulmuş hali olduğuna inanıyordu.
Gnostiklere ait el yazmaların kilise tarafından yönlendirilen yıkımlarla (İskenderiye Kütüphanesi'nin yıkımı vs.) yok edilmesinden dolayı gnostikler hakkında 20. yüzyıla dek pek fazla bilgi edinilememişse de, 1902 ile 1948 yılları arasında gnostiklere ait çok sayıda el yazması keşfedilmiş ve bunlar sayesinde gnostisizmin ilkeleri daha iyi anlaşılmış bulunmaktadır.

Gnostisizmin ilkeleri ;
Hakikatlere ulaşabilmede dinler yetersizdir.
Hakiki bilgiler, yani hakikate ait ya da hakikate yakın bilgiler ancak ruhsal ve psişik gelişim yoluyla edinilebilir.
Ruh ölümsüzdür. Ruh dünya yaşamında bir tür hapishane yaşamı geçirmektedir.
Gerçek olan, fiziksel dünya yaşamı değil, ruhsal yaşamdır.
Dünya düalite ilkesinin geçerli olduğu bir gelişim ortamıdır.
Ruhsal gelişim yolunda en önemli bilgi kaynaklarından biri ruhsal alemden ruhsal irtibatlarla alınabilecek yüksek bilgiler içeren tebliğlerdir ki, bunlar ruhsal bakımdan seçkin insanlara verilir.

Gnostikler neye inanır ?
Maddi dünyanın günahkâr olduğu fikrine dayanan çeşitli inanç ve dinlere atıfta bulunur. Genellikle dünyanın şeytan benzeri bir ruh tarafından yaratıldığına inandılar ama Tanrı tarafından değil. Kurtuluşa genellikle yargılama yoluyla değil, fiziksel dünyadan kaçarak inanırlar.

Gnostik dinler nelerdir? ?
Temel inanç esasları ve ibadet şekillerinde gnostisizmin hâkim olduğu Sâbiîlik, Maniheizm, Hermetisizm ve benzeri gelenekler gnostik dinler olarak adlandırılır.

Gnostik islâm ne demek ?
Gnostik: Alem, insan, tanrı ve kurtuluşa ilişkin esoterik ve mistik kutsal bilgiye sahip olduğunu iddia eden kişi ya da akım.

Gnostik ve agnostik olmak arasındaki fark nedir ?
Bunlar yaygın olarak yanlış anlaşılan iki kelimedir..

Gnostik, şunlardan biri olabilir:
Felsefi anlamda 'bilgiyle ilgili' anlamına gelen bir sıfat.
Gnostisizm, ikinci yüzyılda Hıristiyanlığa karşı ortaya çıkan sapkın bir hareket olarak ortaya çıkan, belirli bir tarikat veya dinî mezhep türü anlamına gelen sıfattır.

Agnostik şunlardan biri olabilir:
Genel olarak veya özel olarak tanrı veya tanrılarla ilgili olarak gerçek bilginin mümkün olmadığı felsefi konumunu benimseyen kişi.
Tanrı kavramının gerçek mi yoksa hayal ürünü mü olduğundan emin olmayan kişi.
Herhangi bir şey hakkında şüphe duymak için kullanılan genel bir sıfat.

Yani, kelimeler aslında zıt değil.
Günümüzde, agnostik genellikle yukarıdaki ikinci tanımı ifade etmek için kullanılır, ancak birçok kişi yalnızca ilk tanımı doğru olarak kabul edecektir.

Gnostik, kişisel deneyimiyle bilir..
Agnostik bir kişi hiçbir şey bilmez...

Gnostisizm: Batınî bilgi (içsel).
Gnosis: Bilme, bilgi, tanıma.
Gnostik: Kendinin bilgisini bilenler anlamına gelir.

Gnosis hakikatin deneysel bilgisidir.
Bir varoluş halidir. İçsel bir bilgidir.
Dışarıdan bakınca anlaşılmaz.

Gnostik terimini ilk defa Pythagoras kullanmıştır. Atina’da Delph mabedinin alınlığına ‘Gnothi Seaton’, ‘Kendini Tanı’ diye yazdırmıştır.
Sonra takipçisi Parmenides kullanmıştır bu terimi ve genç Sokrates üzerinde büyük etkisi olmuştur.
Parmenides M.Ö. 480 yılında yazdığı şiirde ‘bilen bir insana Tanrıça’nın her yerde yol gösterdiğini’ anlatır.

Gnosis tamamen kavram dışı olan hakikatin doğrudan doğruya mistik bir deneyimidir.
Bilge Pythagoras şöyle söyler: “Biz bilgi ile ilgilenmiyoruz. Biz gerçek deneyimlerle ilgileniyoruz. Yaşayıp deneyimlenmediği sürece hiçbir bilgi, bilgi değildir. Bilgi deneyimdir.”

Gnostikler, Gnosis ya da mistik bilgiyi deneyimleyenlerin birer ‘Christ’ haline geleceğini söylüyorlardı. ‘Christ’ her insanın içinde gizil olarak bulunan evrensel bilgisidir.

Gnostisizm, Mısır İskenderiyesi’nde M.S. 100–200 yıllarında ruhsal felsefe ekolünün kurucusu Clement tarafından kurulmuştur.

Clement (M.S. 150–215): Kendini bilmek tüm eğitimlerin en büyüğüdür. Çünkü bir insan kendini bildiğinde Tanrı’yı bilir. Gerçek Gnostik Tanrı’yı bilendir. İman temeldir. Gnosis onun üzerine kurulur. Gnosis sayesinde insan mükemmelleşir. Çünkü bilmek, inanmaktan üstündür.

Hakiki gnostik, ‘Daemon’un aslında ‘evrenin tek ruhu’, her birimizin içinde bulunan ‘bilinç’ olduğunu keşfeder.
Kendinin bilgisine varmış olanlar, kim olduklarını keşfettiklerinde Tanrı’yı keşfetmiş olurlar.

Gnostik Ruhsallığın Amacı:
İnsanın özgürleşmesidir. Gnosis’i gerçekleştirmiş bireylere ‘bilenler’ adı verilir.

Dünya Ruhsallığı:
Gnostisizm ve Literalizm olarak iki farklı gruba ayrılır:

Gnostikler özgür ruhlardır. Bir dine taraftar kazandırma amaçları yoktur. Topluluğu değil kendi yüreklerinin sesini izlerler.
Literalistler hakikatin sadece sözcükler olduğuna inanırlar.

Entelektüel bir ürün olarak Gnostisizm, varoluş üzerine düşünme genel insan eylemine sıkı sıkıya bağlıdır.
Gnostikler, varoluşun veya “dünyada-olmanın” temel sorularıyla ilgileniyorlardı; yani: (insanlar olarak) kim olduğumuz, nereden geldiğimiz ve tarihsel ve ruhsal olarak nereye gittiğimiz.
Bu sorular felsefi düşüncenin tam kökünde yer alır; ancak Gnostiklerin verdiği cevaplar felsefi spekülasyonun ötesine geçerek dini doktrin ve mistisizm alanına gider.