|
|
12 Kasım 2023, 22:47
|
#1 |
   |
Çanak Çömlek Testi Sanatı
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Çanak çömlek, testi ve çini yapım sanatı, doğada bulunan şekillendirmeye uygun, yüksek ısıya dayanıklı ve zaman içinde kullanılmaya karşı elverişli topraktan hazırlanan çamurlara, elde veya çarkta biçim verilmesi ve yüksek ısılı ocaklarda pişirilmesidir. Uygun toprak malzemenin elde ya da makinede şekillendirilmesidir. Bu yolla testi, küp, vazo, çanak-çömlek, saksı vb. kaplar ile mimaride dekorasyon malzemesi olarak çiniler üretilmektedir. Bu malzemeler sırlı veya sırsız, süslemeli veya süslemesiz yapılabilmektedir. Hazırlanan kaplar ve levhalar ocaklarda pişirilmekte ve bu şekilde dayanıklılıkları artırılmaktadır. Testi, çanak-çömleklerin Konya ilinde önemli yapım merkezleri Sille ve Doğanhisar ilçesidir. Sille’de yapılan toprak kaplar, saksı, ekmek tandırları ve son yıllarda dekoratif süs eşyaları iken, Doğanhisar’da testicilik yaygındır. [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Ülkemizin birçok arkeolojik alanlarında yapılan kazılarda pişmiş toprak malzemeden yapılan çanak- çömlek, küp, testi gibi kaplarla karşılaşılmaktadır. Çömlekçilik, Neolitik Çağ'ın en önemli buluşlarındandır. Bu önemli yerleşmelerden en eskileri Çatalhöyük, Hacılar, Yassıhöyük’tür. Burada yapılan kazılarda ele geçen topraktan yapılan kaplar, bu sanatın tarihine ışık tutarlar. M.Ö. 7000- 6500 yıllarına tarihlenen Neolitik Dönem yerleşmesi Çatalhöyük’te pişmiş topraktan mutfak kapları ve takılar ele geçirilmiştir. Yine Konya merkezde M.Ö. 3000- 2000 yıllarına ait Asurlulara ait Karahöyük kazılarında ele geçen küp, testi, bardak, tas, tabak ve banyo küveti gibi birçok ev eşyasında toprak malzemenin kullanıldığını görmekteyiz. [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Türklerin çini ve seramik sanatını ata yurdu Orta Asya’da da bildiklerini günümüze ulaşan eserler göstermektedir. [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Hammaddesi toprak olan el sanatlarından olan çanak çömlek yapımında her çeşit topraktan testi, çanak-çömlek yapıp pişirmek, sağlam bir ürün ortaya koymak zordur. Konya ve civarındaki topraklar, testi ve tuğla yapımına elverişli değildir. Zira içinde kireç bulunmaktadır. Ilgın ve Beyşehir ilçelerinde uygun toprak bulunmaktadır. Bu nedenle geçmişte buralardan getirilen topraklar kullanılmakta veya imalathaneler buralara açılmaktaydı. Çanak, çömlek ve testi için uyun killi toprağın su ile karıştırılarak özlü çamur haline getirilmesi gerekir. Bunun için yere çamur çukurları açılmaktadır. Bu çukurların iç kısmın etrafı tuğla ile çevrilmektedir. Bunun nedeni hazırlanan çamurun içine taş, çakıl veya yabancı cisim düşmesini önlemektir. Toprağın üzeri su ile doldurularak bir gün bekletilir. Suyun toprağın tamamına işlemesi sağlanır. Bu sürede çamur mayalanmış olur. Ustalar çamur çukurundan alınan ve ayakla ezilerek belli kıvama gelen çamurları tezgâhta, önceleri elle, sonraları ayakla, günümüzde ise elektrikle çalışan çarklarda biçim vermektedirler.Biçim verilerek hazırlanan kaplar belli bir sürede kurutulur ve fırınlarda pişirilir. [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Fırında Pişirme İşlemi: Fırın iki bölümden oluşmaktadır. Her iki bölümde kemerli bir yapıya sahiptir. Alt kısmında külhan (yöresel tabirle külan) bulunur. Burası ateşin yakıldığı yerdir. 5 kemerli ve 2 m yüksekliktedir ve yarım daire biçimlidir. Kemerler arasında 15 cm. çapında delikler bulunur. Buralardan külhanın alevi ve ısının geçmesi sağlanır. Bu bölümün dışarıya açılan penceresi mevcuttur. Ateşin yakılması ve sürekli beslenmesi buradan sağlanır. İkinci bölüm hazırlanan ürünlerin istif edildiği ve pişirildiği kısımdır. Burası da yarım daire şeklinde ve içi tuğla ile örülüdür. Bu bölümün dışarıya açılan ve içine ürünlerin yerleştirilmesi ve çıkarılmasına yarayan kapısı ve bacası bulunmaktadır. Baca 1 m. çapındadır ve fırının tam doldurulmasını sağlar. [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Ürünlerin pişirilme kısmına yerleştirilmesi özen ve dikkat ister. Deliklerin kapanmamasına dikkat edilerek en alta büyük kaplar, üste küçük kaplar şeklinde sıralanır. Kapı ağzına kadar doldurma işlemi devam eder. Eğer elde ürün kalmışsa bacadan doldurma işlemi devam eder. Fırın dolduktan sonra ağzı tuğla ile örülüp, çamur ile sıvanır. Bacanın sac kapağı kapatılır ve külhan ateşlenir. Külhanda eskiden talaş, hayvan tezeği, kamış ve otlar, pirinç veya pamuk çalılar, fındık, kayısı, badem, zeytin çekirdekleri yakılırken günümüzde kömür ve benzin kullanılmaktadır. Ateşlemede önemli husus önceleri yavaş yavaş yakarak sonradan harı artırmak gerekir. Pişme işleminin tamamlandığı bacadan çıkan ateşle anlaşılmaktadır. Pişme tamamlandıktan sonra birkaç saat sonra kapısının tuğlaları alınır ve boşaltma işlemi ertesi gün tamamen soğuduktan sonra yapılmaktadır. [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Günümüzde bu pişirme tekniğinin yanısıra çalı çırpı ile 1 saat yanan ateş içine toprak kapların konulması, tandır içinde pişirilmesi veya kapalı fırın içinde belli bir ateş yakıldıktan sonra da pişirme yapılabilmektedir. Süsleme Teknikleri: Günümüze ulaşan toprak kaplarda farklı süsleme teknikleri ile karşılaşılmaktadır. Selçuklu Dönemi eserlerde uygulanan teknikler tek renk sırlı, sırsız, sıraltı, sırüstü (lüster), barbutin ve akıtmadır. Günümüzde yapılan kaplarda genellikle süsleme bulunmamaktadır. Toprak boyalarla testi veya vazolar üzerine çizgisel bezemeler ve stilize desenler yapılmaktadır. [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Sırlama Tekniği: Sırkabı süslemek veya suyu geçirmemesi amacıyla yapılmaktadır. Hazırlanan sır içerisinde kil, kurşun, kireç, boraks gibi maddeler Toz haline getirilen maddeler suyla karıştırılarak eriyik hazırlanır. Daldırma, püskürtme ve fırçalama gibi teknikler kullanılarak sırlama yapılabilir. 800 derece fırında pişirilerek kullanıma hazır hale gelir. Sırlamada kabın yüzeyi şeffaf bir tabaka ile kaplanmış olduğundan parlak ve güzel bir görünümü olmaktadır. Çömlek yapımında ve süslemesinde kullanılan araç ve gereçler: Toprak: Çanak çömlek yapımına uygun killi toprak kullanılmaktadır. İçerisinde taş ve kireç olmamalıdır. Çanak çarkı: Yapılacak kaba biçim vermede kullanılır. İlk zamanlarda daha çok el veya ayak yardımıyla döndürülen tezgâh, günümüzde ise elektrikle çalışmaktadır. Silindir Makinesi: Çamur içindeki ezilmemiş parçaları ezen Helezon Makinesi: Çamurun sıkıştırılmasını sağlayan makinedir. Neşter. Kap yüzeyine keserek veya oyarak süsleme yapmada kullanılır. Boya: Renklendirmek veya renkli desen yapmak için kullanılan toprak veya plastik boyadır. Leflef: Parlatmak için kullanılır. [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Kaynak: [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] |
|
|
|
12 Kasım 2023, 22:55
|
#2 |
   |
Emeğinize sağlık
|
|
|
|
12 Kasım 2023, 23:32
|
#3 | |
|
|
Alıntı:
|
|
|
|
| Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 ziyaretçi) | |
|
|
3Beğeni
Normal
