Atmosferik Nehir Nedir, Iklime Nasil Etki Eder?

**CeReN** · 30 Kasım 2021, 14:52

Atmosferik nehir, suyu binlerce mil boyunca uzaga tasimasi ozelligi ile siradan diger nehirlere benzer. Ancak bu iki nehir arasinda bir fark vardir, buda atmosferik nehrin tasidiklari nemin su degil, su buhari olmasidir. NOAA’ya gore tipik bir atmosferik nehir, Mississippi Nehri’nin agzindaki ortalama su akisina esdeger su tasiyabilirken, eger bir atmosferik nehir gucluyse bu miktar 7 ila 15 Mississippi Nehri kadar olabilir.
Bu sistemler ile iliskili yogun nem, kurakliklarin bastirdigi bati ABD de dahil olmak uzere dunya capinda bircok bolge icin oldukca faydalidir. Ancak atmosferik nehirler tum bu faydalarina ragmen, doga felaketlerine de neden olabilir. Cunku sahip oldugu yuksek orandaki nemi yuzunden, saganak yagislari, toprak kaymalarini ve selleri tetikleyerek bolgede dogal afetlere yol acabilir. Nature’da yakin zamanda yapilan bir arastirmaya gore, iklim degisIkligi bu nehirlerin yogunlugunu dolayisiyla atmosferik nemi artirarak (yuksek sicakliklar havanin su buharini tutma kapasitesini artirir) bunlarin sagladigi yagis miktarini artmasina yol acar.

Atmosferik Nehir Bilimi
Atmosferik nehirler, tropikal Pasifik Okyanusu’ndan kaynaklanir ve bunlar Madden-Julian Salinimi (MJO) adi verilen bir iklim modeli ile iliskilidir. Madden-Julian Salinimi (MJO) iklim modelinin ozellikleri asagidaki gibidir:
• Bulutlarin doguya dogru hareket etmesi,
• Yogun yagislarin olmasi
• Her 30 ila 60 gunde bir tropik bolgeleri gecen ruzgarlarin olmasi
Bu olumsuz hava kosullari, saganak yagmur yagarken, cevrenin islanmasina ve boylece atmosferik nehirler olarak adlandirilan 250 ila 375 mil genisliginde on nem bulutlarin olusmasina neden olurlar. MJO konvektif (firtinali ve islak) bir fazdaysa, uzak bati Pasifik uzerinde bulunuyorsa ve Alaska Korfezi’ndeki yuksek basinci bloke etme gibi belirli hava kosullari da mevcutsa, bu nem bulutu yonlendirilebilirken, bu jet akiminin yaninda kuzeydoguya dogru ve ABD Bati Sahili’ni hedef alir. Ayrica atmosferik bir nehir ic bolgelere dogru hareket edip daglik bolgelere ulastiginda, su buhari yukselir, sogur ve yogunlasarak yogun yagislar olusturur.

Atmosferik Nehirler Nasil Incelenir?
Atmosferik Nehir Nedir, Iklime Nasil Etki Eder?Calwater 2015 calismasi, bugune kadar bilim adamlarina atmosferdeki nehirler arastirmalari icin en buyuk imkani saglayan bir arastirma programidir. Bu uzun yillar suren arastirma programi sirasinda, NOAA’nin Ronald H. Brown gemisi de dahil olmak uzere, hava durumu aletleri takimlariyla donatilmis gemiler, Kaliforniya kiyilarindan birkac karaya inen atmosferik nehir olayini dogrudan gozlemleyerek bulmuslardir. Ayrica birkac ucak dogrudan nehirlerin ustune ucarak ve su damlalari birakarak da gozlem yapilmistir.

Dropsonde Nedir?
Dropsonde’ler, hava kutlesi boyunca parasutle inerken hava verilerini kaydedebilecekleri hava durumu sistemlerine birakilan hava durumu alet paketleridir. Karada tahminciler, buyuk olcude su buhari, ruzgarlar ve aerosollerden olusan atmosferik nehirlerin varligini ve gucunu, entegre su buharini veya bir hava katmaninda ki su buharinin konsantrasyonunu izleyerek tespit eder ve incelerler. Entegre su buhari tasimasi veya bu nemin yatay mesafelerde nasil tasindigi da ayni derecede onemlidir.
Kizilotesi ayrica, gorunur ve mikrodalga bantlardaki hava durumu uydu goruntuleri, sayisal hava modelleri, bagil nemi (700 milibar) ve ruzgarlari (300 milibar) gosteren ust hava haritalari gibi atmosferik nehirleri tespit etmek icin de kullanilir. Genellikle Pasifik boyunca ve ABD Bati Kiyisi’na uzanan bulut ve nem tasiyici bantlari olarak bilinirler.

Atmosferik Nehirler Nerede Olusur?
Atmosferik nehirler duzenli olarak dunyanin kara kutlelerinin bati kiyilarini, ozellikle de bati Kuzey Amerika’yi etkiler, ancak ayni zamanda Avrupa, Dogu Asya ve Guney Afrika‘da da gorulurler. Bununla birlikte bu nehirler Bati Gronland ve Antarktika’da da meydana gelir, ancak bu bolgelerde olaylar daha az aktif olurlar. NOAA’ya gore Kaliforniya’daki atmosferik nehirler, bitisIk Kanada ve Alaska kiyi seridindeki yagis olaylarinin %50’sinden sorumludurlar.
En iyi bilinen atmosferik nehir konfigurasyonlarindan biri, Hawaii Adalarina bitisIk sulardan kaynaklanan surekli nem akisi olan Pineapple (ananas) Expresi’dir. Ananas Ekspresi, kalici ve cok guclu bir nem akisi ile olusan, Hawaii Adalari’na paralel su yoluyla gelen ve Kuzey Amerika’nin Pasifik kiyisi boyunca diger yerlere dogru uzanan yogun yagis ile iliskili teknik olmayan bir terim olarak kullanilir.
Kasim 2006 yilinda Washington Eyaleti’ndeki Rainier Dagi Ulusal Parki’nda guclu bir Pineapple Ekspresi gerceklesmistir ve 36 saatlik bir sure icinde yaklasIk 18 inc yagmur yagmistir. Bu yagis bolge de sel baskinlarini tetiklediginden bolgenin toparlanmasi alti ay kadar surmustur. Ayrica 7 yil sonra Aralik 2010 yilinda, bir dizi Pineapple Express etkinligi bati Washington’dan guney Kaliforniya’ya 11 ila 25 inc yagmur yagmasina ve Sierras’i yillik karin %75’i ile kaplamistir.

Atmosferik Nehirler Nelerdir ve Neden Bu Bir Problemdir?
Elde edilen verilere gore, ortalama bir yilda, yaklasIk 40 atmosferik nehrin, Baja California ve British Columbia arasinda bir yerde Pasifik kiyisi boyunca karaya dustugunu gosterir. Bu yagis cesisi, atmosferde tropik bolgelerden daha yuksek enlemlere uzanmakta olan dar ve nem bantlari seklindedir. Atmosferik nehirler kuru hava kosullarda, su kaynaklarinin yenilenmesine neden olabilirken, ayni zamanda ciddi orman yanginlarinin sondurulmesini saglayabilirler. Ancak sulu hava kosullarinda, yerel ekonomilere zarar verebilme potansiyeli olan enkaz ve sel sebep olabilirler. Arastirmalarda, bu nehirlerin bati ABD’de yillik ortalama 1,1 milyar dolarlik sel hasarina neden oldugunu tahmin edilmektedir
Bilim adamlari son 20 yilda gozlem aglari gelistikce, bu onemli hava olaylari hakkinda daha fazla bilgiye sahip olmuslardir. Son zamanlarda, asiri sel nedeniyle atmosferik nehirlerden kaynaklanan hasarlarin ilk sistematik analizinde Scripps Osinografi Enstitusu ve Ordu Muhendisler Birligi’nden bir arastirmaci ekibi kurulmustur. Bu olaylarin bircogu iyi olsa da, bunlarin en buyugu ABD’nin batisindaki sel hasarinin coguna neden olur ve atmosferik nehirlerin isinan bir iklimde daha uzun, daha islak ve daha genis olacagi tahmin edilmektedir.

Atmosferik Nehirler (Gokyuzundeki Nehirler)
27 Subat 2019 yilinda atmosferik bir nehir, tropikal Kuzey Pasifik Okyanusu’ndan Kuzey Kaliforniya kiyilarina 350 mil genisliginde ve 1.600 mil uzunlugunda bir su buhari bulutu yukselmistir. Sonoma County’nin unlu sarap ulkesindeki San Francisco Korfezi’nin hemen kuzeyinde, firtina 21 incten fazla yagmur yagisi olmustur ve Rus Nehri, taskin asamasinin 45,4 fit – 13,4 fit uzerinde tepe noktasina ulasmistir. Guerneville kasabasi kirk yilda besinci kez, asagi Rus Nehri’nin bulanik kahverengi sel sularinin altinda kalmistir. Yalnizca Sonoma County’deki hasarlarin 100 milyon ABD dolarinin uzerinde oldugu tahmin edilmektedir. Bunun gibi olaylar son yillarda cok dikkat cekmistir, ancak atmosferik nehirler yeni degildir. Su buharini ekvatordan kutuplara tasiyarak milyonlarca yildir gokyuzunde dolasmaktadirlar.
Atmosferik Nehir Nedir, Iklime Nasil Etki Eder?1960 yillarda meteorologlar, Hawaii yakinlarinda baslayan ve Kuzey Amerika kiyilarina ilik su buhari tasiyan firtina izlerini tanimlamak icin Pineapple Express” ifadesini kullanmislardir. 1990’larin sonunda atmosferik bilim adamlari, dunyanin tropik ve subtropiklerinden gelen neminin %90’indan fazlasinin, atmosferik nehirler olarak adlandirdiklari benzer sistemler tarafindan daha yuksek enlemlere tasindigi kesfetmislerdir. Atmosferik nehirler kuru hava sartlarinda su kaynaklarinin su kaynaklarini yenilenmesini saglarken, ayni zamanda tehlikeli orman yanginlarini sondurmeye yardimci olabilir. Islak kosullarda ise yerel ekonomilere zarar veren sel ve enkaz akislarina neden olabilirler.

Atmosferik Nehirlerin Yararlari ve Zararlari
Arastirmacilar bir suredir atmosferik nehirlerden kaynaklanan selin cok paraya mal olabilecegini bilseler de, yapilan bir calismaya kadar hicbir arastirmaci bu zararlari olcememistir. Yapilan bu calismada Scripps Osinografi Enstitusu’nun Bati Hava ve Su Asiriliklari Merkezi tarafindan derlenen atmosferik nehir olaylari katalogu kullanilmistir. Ayrica bunu 40 yillik sel sigortasi kayitlari ve 20 yillik Ulusal Hava Durumu Servisi hasar tahminleriyle eslestirilmistir. Sonuc olarak atmosferik nehirlerin bati ABD’de yilda ortalama 1,1 milyar dolarlik sel hasarina neden oldugu bulunmustur. Kuzey Kaliforniya kiyilari gibi bazi bolgelerde, bu sistemler zararlarin %99’undan fazlasina neden olmustur.
Elde edilen verilere gore, ortalama bir yilda, yaklasIk 40 atmosferik nehrin, Baja California ve British Columbia arasinda bir yerde Pasifik kiyisi boyunca karaya dustugu tahmin edilmektedir. Bu olaylarin cogu iyi huyludur, yaklasIk yarisi sigortali bir kayba neden olmamis ve ayni zamanda bu firtinalar bolgenin su kaynagini yenilemistir. Ama bir takim istisnalar vardir. Kasirgalari siniflandirma sistemlerine benzer sekilde, firtinalari 1’den 5’e kadar siralayan yakin zamanda gelistirilmis bir atmosferik nehir siniflandirma olcegi vardir ve bu calismada bu olcek kullanilmistir. Bu kategoriler ile gozlemlenen zararlar arasinda acik bir baglanti oldugu belirlenmistir.
AR1 olan atmosferik nehir kategorisi ile AR2 firtinalari 1 milyon dolar hasar yaratan hava kosullarina sebep olmustur. AR4 ve AR5 firtinalari sirasiyla 10’lu ve 100’lu milyonlarca dolarlik medyan hasar olusmustur. En tehlikeli AR4’ler ve AR5’ler, firtina basina 1 milyar dolarin ustunde hasara neden olmus ve her uc ila dort yilda bir kez gorulmustur.

Nemli Bir Atmosfer Daha Kotu Firtinalar Anlamina Gelir
Calismaya gore elde edilen en onemli bulgu, atmosferik nehirlerin yogunlugu ile neden olduklari sel zararlari arasindaki ustel bir iliski oldugu yonundedir. 1’den 5’e kadar olan olcekteki her artis, hasarlarda 10 kat artisla iliskilendirilmistir. Son zamanlarda yapilan birkac calismada, onumuzdeki on yillarda atmosferik nehirlerin nasil degisecegini modellemistir. Aslinda mekanizma basittir: Sera gazlari isiyi atmosferde hapsederek gezegeni isitir.
Atmosferik Nehir Nedir, Iklime Nasil Etki Eder?Bu, okyanuslardan ve gollerden daha fazla suyun buharlasmasina neden olurken, havadaki artan nem, firtina sistemlerinin guclenmesini saglar. Atmosferik nehirlerin de ayni kasirgalar gibi isinan bir iklimde daha uzun, daha genis alanda ve daha etkili olmasi beklenir. Hasarlarin yogunlukla katlanarak arttigina dair bulgu, atmosferik nehir yogunlugundaki dusuk artislarin bile onemli olcude daha buyuk ekonomik etkilere yol acabilecegini gostermektedir.

Atmosferik Nehirler Icin Daha Iyi Tahmin Cok Onemlidir
Degisen bir iklime uyum saglamak icin atmosferik tahmin sistemlerinin iyilestirilmesinin bir oncelik olmasi gerekir. Atmosferik nehirlerin yogunlugunun, suresinin ve karaya inis konumlarinin daha iyi anlasilmasi, bolge sakinlerine ve acil mudahale ekiplerine degerli bilgiler saglayabilir. Ayni zamanda, yuksek riskli bolgelerde yeni insaatlarin yapilmasini engellemek ve insanlarin buyuk afetlerden sonra yerinde yeniden insa etmek yerine daha guvenli yerlere tasinmasina yardimci olmak da onemlidir.
Yapilan calismada kuresel sera gazi emisyonlarini azaltma ihtiyacinin alti cizilmektedir. Bu firtinalar gun gectikce guclu bir sekilde gelmeye devam edecektir. Bir arastirmacinin gorusune gore, kuresel iklim sistemini istikrara kavusturmak, ekonomik zarari ve savunmasiz topluluklara yonelik riski en aza indirmenin tek uzun vadeli yoludur.

ALİNTİ ~

30 Kasım 2021, 14:52	#1
CeReN Webmaster	Atmosferik Nehir Nedir, Iklime Nasil Etki Eder? Atmosferik nehir, suyu binlerce mil boyunca uzaga tasimasi ozelligi ile siradan diger nehirlere benzer. Ancak bu iki nehir arasinda bir fark vardir, buda atmosferik nehrin tasidiklari nemin su degil, su buhari olmasidir. NOAA’ya gore tipik bir atmosferik nehir, Mississippi Nehri’nin agzindaki ortalama su akisina esdeger su tasiyabilirken, eger bir atmosferik nehir gucluyse bu miktar 7 ila 15 Mississippi Nehri kadar olabilir. Bu sistemler ile iliskili yogun nem, kurakliklarin bastirdigi bati ABD de dahil olmak uzere dunya capinda bircok bolge icin oldukca faydalidir. Ancak atmosferik nehirler tum bu faydalarina ragmen, doga felaketlerine de neden olabilir. Cunku sahip oldugu yuksek orandaki nemi yuzunden, saganak yagislari, toprak kaymalarini ve selleri tetikleyerek bolgede dogal afetlere yol acabilir. Nature’da yakin zamanda yapilan bir arastirmaya gore, iklim degisIkligi bu nehirlerin yogunlugunu dolayisiyla atmosferik nemi artirarak (yuksek sicakliklar havanin su buharini tutma kapasitesini artirir) bunlarin sagladigi yagis miktarini artmasina yol acar. Atmosferik Nehir Bilimi Atmosferik nehirler, tropikal Pasifik Okyanusu’ndan kaynaklanir ve bunlar Madden-Julian Salinimi (MJO) adi verilen bir iklim modeli ile iliskilidir. Madden-Julian Salinimi (MJO) iklim modelinin ozellikleri asagidaki gibidir: • Bulutlarin doguya dogru hareket etmesi, • Yogun yagislarin olmasi • Her 30 ila 60 gunde bir tropik bolgeleri gecen ruzgarlarin olmasi Bu olumsuz hava kosullari, saganak yagmur yagarken, cevrenin islanmasina ve boylece atmosferik nehirler olarak adlandirilan 250 ila 375 mil genisliginde on nem bulutlarin olusmasina neden olurlar. MJO konvektif (firtinali ve islak) bir fazdaysa, uzak bati Pasifik uzerinde bulunuyorsa ve Alaska Korfezi’ndeki yuksek basinci bloke etme gibi belirli hava kosullari da mevcutsa, bu nem bulutu yonlendirilebilirken, bu jet akiminin yaninda kuzeydoguya dogru ve ABD Bati Sahili’ni hedef alir. Ayrica atmosferik bir nehir ic bolgelere dogru hareket edip daglik bolgelere ulastiginda, su buhari yukselir, sogur ve yogunlasarak yogun yagislar olusturur. Atmosferik Nehirler Nasil Incelenir? Atmosferik Nehir Nedir, Iklime Nasil Etki Eder?Calwater 2015 calismasi, bugune kadar bilim adamlarina atmosferdeki nehirler arastirmalari icin en buyuk imkani saglayan bir arastirma programidir. Bu uzun yillar suren arastirma programi sirasinda, NOAA’nin Ronald H. Brown gemisi de dahil olmak uzere, hava durumu aletleri takimlariyla donatilmis gemiler, Kaliforniya kiyilarindan birkac karaya inen atmosferik nehir olayini dogrudan gozlemleyerek bulmuslardir. Ayrica birkac ucak dogrudan nehirlerin ustune ucarak ve su damlalari birakarak da gozlem yapilmistir. Dropsonde Nedir? Dropsonde’ler, hava kutlesi boyunca parasutle inerken hava verilerini kaydedebilecekleri hava durumu sistemlerine birakilan hava durumu alet paketleridir. Karada tahminciler, buyuk olcude su buhari, ruzgarlar ve aerosollerden olusan atmosferik nehirlerin varligini ve gucunu, entegre su buharini veya bir hava katmaninda ki su buharinin konsantrasyonunu izleyerek tespit eder ve incelerler. Entegre su buhari tasimasi veya bu nemin yatay mesafelerde nasil tasindigi da ayni derecede onemlidir. Kizilotesi ayrica, gorunur ve mikrodalga bantlardaki hava durumu uydu goruntuleri, sayisal hava modelleri, bagil nemi (700 milibar) ve ruzgarlari (300 milibar) gosteren ust hava haritalari gibi atmosferik nehirleri tespit etmek icin de kullanilir. Genellikle Pasifik boyunca ve ABD Bati Kiyisi’na uzanan bulut ve nem tasiyici bantlari olarak bilinirler. Atmosferik Nehirler Nerede Olusur? Atmosferik nehirler duzenli olarak dunyanin kara kutlelerinin bati kiyilarini, ozellikle de bati Kuzey Amerika’yi etkiler, ancak ayni zamanda Avrupa, Dogu Asya ve Guney Afrika‘da da gorulurler. Bununla birlikte bu nehirler Bati Gronland ve Antarktika’da da meydana gelir, ancak bu bolgelerde olaylar daha az aktif olurlar. NOAA’ya gore Kaliforniya’daki atmosferik nehirler, bitisIk Kanada ve Alaska kiyi seridindeki yagis olaylarinin %50’sinden sorumludurlar. En iyi bilinen atmosferik nehir konfigurasyonlarindan biri, Hawaii Adalarina bitisIk sulardan kaynaklanan surekli nem akisi olan Pineapple (ananas) Expresi’dir. Ananas Ekspresi, kalici ve cok guclu bir nem akisi ile olusan, Hawaii Adalari’na paralel su yoluyla gelen ve Kuzey Amerika’nin Pasifik kiyisi boyunca diger yerlere dogru uzanan yogun yagis ile iliskili teknik olmayan bir terim olarak kullanilir. Kasim 2006 yilinda Washington Eyaleti’ndeki Rainier Dagi Ulusal Parki’nda guclu bir Pineapple Ekspresi gerceklesmistir ve 36 saatlik bir sure icinde yaklasIk 18 inc yagmur yagmistir. Bu yagis bolge de sel baskinlarini tetiklediginden bolgenin toparlanmasi alti ay kadar surmustur. Ayrica 7 yil sonra Aralik 2010 yilinda, bir dizi Pineapple Express etkinligi bati Washington’dan guney Kaliforniya’ya 11 ila 25 inc yagmur yagmasina ve Sierras’i yillik karin %75’i ile kaplamistir. Atmosferik Nehirler Nelerdir ve Neden Bu Bir Problemdir? Elde edilen verilere gore, ortalama bir yilda, yaklasIk 40 atmosferik nehrin, Baja California ve British Columbia arasinda bir yerde Pasifik kiyisi boyunca karaya dustugunu gosterir. Bu yagis cesisi, atmosferde tropik bolgelerden daha yuksek enlemlere uzanmakta olan dar ve nem bantlari seklindedir. Atmosferik nehirler kuru hava kosullarda, su kaynaklarinin yenilenmesine neden olabilirken, ayni zamanda ciddi orman yanginlarinin sondurulmesini saglayabilirler. Ancak sulu hava kosullarinda, yerel ekonomilere zarar verebilme potansiyeli olan enkaz ve sel sebep olabilirler. Arastirmalarda, bu nehirlerin bati ABD’de yillik ortalama 1,1 milyar dolarlik sel hasarina neden oldugunu tahmin edilmektedir Bilim adamlari son 20 yilda gozlem aglari gelistikce, bu onemli hava olaylari hakkinda daha fazla bilgiye sahip olmuslardir. Son zamanlarda, asiri sel nedeniyle atmosferik nehirlerden kaynaklanan hasarlarin ilk sistematik analizinde Scripps Osinografi Enstitusu ve Ordu Muhendisler Birligi’nden bir arastirmaci ekibi kurulmustur. Bu olaylarin bircogu iyi olsa da, bunlarin en buyugu ABD’nin batisindaki sel hasarinin coguna neden olur ve atmosferik nehirlerin isinan bir iklimde daha uzun, daha islak ve daha genis olacagi tahmin edilmektedir. Atmosferik Nehirler (Gokyuzundeki Nehirler) 27 Subat 2019 yilinda atmosferik bir nehir, tropikal Kuzey Pasifik Okyanusu’ndan Kuzey Kaliforniya kiyilarina 350 mil genisliginde ve 1.600 mil uzunlugunda bir su buhari bulutu yukselmistir. Sonoma County’nin unlu sarap ulkesindeki San Francisco Korfezi’nin hemen kuzeyinde, firtina 21 incten fazla yagmur yagisi olmustur ve Rus Nehri, taskin asamasinin 45,4 fit – 13,4 fit uzerinde tepe noktasina ulasmistir. Guerneville kasabasi kirk yilda besinci kez, asagi Rus Nehri’nin bulanik kahverengi sel sularinin altinda kalmistir. Yalnizca Sonoma County’deki hasarlarin 100 milyon ABD dolarinin uzerinde oldugu tahmin edilmektedir. Bunun gibi olaylar son yillarda cok dikkat cekmistir, ancak atmosferik nehirler yeni degildir. Su buharini ekvatordan kutuplara tasiyarak milyonlarca yildir gokyuzunde dolasmaktadirlar. Atmosferik Nehir Nedir, Iklime Nasil Etki Eder?1960 yillarda meteorologlar, Hawaii yakinlarinda baslayan ve Kuzey Amerika kiyilarina ilik su buhari tasiyan firtina izlerini tanimlamak icin Pineapple Express” ifadesini kullanmislardir. 1990’larin sonunda atmosferik bilim adamlari, dunyanin tropik ve subtropiklerinden gelen neminin %90’indan fazlasinin, atmosferik nehirler olarak adlandirdiklari benzer sistemler tarafindan daha yuksek enlemlere tasindigi kesfetmislerdir. Atmosferik nehirler kuru hava sartlarinda su kaynaklarinin su kaynaklarini yenilenmesini saglarken, ayni zamanda tehlikeli orman yanginlarini sondurmeye yardimci olabilir. Islak kosullarda ise yerel ekonomilere zarar veren sel ve enkaz akislarina neden olabilirler. Atmosferik Nehirlerin Yararlari ve Zararlari Arastirmacilar bir suredir atmosferik nehirlerden kaynaklanan selin cok paraya mal olabilecegini bilseler de, yapilan bir calismaya kadar hicbir arastirmaci bu zararlari olcememistir. Yapilan bu calismada Scripps Osinografi Enstitusu’nun Bati Hava ve Su Asiriliklari Merkezi tarafindan derlenen atmosferik nehir olaylari katalogu kullanilmistir. Ayrica bunu 40 yillik sel sigortasi kayitlari ve 20 yillik Ulusal Hava Durumu Servisi hasar tahminleriyle eslestirilmistir. Sonuc olarak atmosferik nehirlerin bati ABD’de yilda ortalama 1,1 milyar dolarlik sel hasarina neden oldugu bulunmustur. Kuzey Kaliforniya kiyilari gibi bazi bolgelerde, bu sistemler zararlarin %99’undan fazlasina neden olmustur. Elde edilen verilere gore, ortalama bir yilda, yaklasIk 40 atmosferik nehrin, Baja California ve British Columbia arasinda bir yerde Pasifik kiyisi boyunca karaya dustugu tahmin edilmektedir. Bu olaylarin cogu iyi huyludur, yaklasIk yarisi sigortali bir kayba neden olmamis ve ayni zamanda bu firtinalar bolgenin su kaynagini yenilemistir. Ama bir takim istisnalar vardir. Kasirgalari siniflandirma sistemlerine benzer sekilde, firtinalari 1’den 5’e kadar siralayan yakin zamanda gelistirilmis bir atmosferik nehir siniflandirma olcegi vardir ve bu calismada bu olcek kullanilmistir. Bu kategoriler ile gozlemlenen zararlar arasinda acik bir baglanti oldugu belirlenmistir. AR1 olan atmosferik nehir kategorisi ile AR2 firtinalari 1 milyon dolar hasar yaratan hava kosullarina sebep olmustur. AR4 ve AR5 firtinalari sirasiyla 10’lu ve 100’lu milyonlarca dolarlik medyan hasar olusmustur. En tehlikeli AR4’ler ve AR5’ler, firtina basina 1 milyar dolarin ustunde hasara neden olmus ve her uc ila dort yilda bir kez gorulmustur. Nemli Bir Atmosfer Daha Kotu Firtinalar Anlamina Gelir Calismaya gore elde edilen en onemli bulgu, atmosferik nehirlerin yogunlugu ile neden olduklari sel zararlari arasindaki ustel bir iliski oldugu yonundedir. 1’den 5’e kadar olan olcekteki her artis, hasarlarda 10 kat artisla iliskilendirilmistir. Son zamanlarda yapilan birkac calismada, onumuzdeki on yillarda atmosferik nehirlerin nasil degisecegini modellemistir. Aslinda mekanizma basittir: Sera gazlari isiyi atmosferde hapsederek gezegeni isitir. Atmosferik Nehir Nedir, Iklime Nasil Etki Eder?Bu, okyanuslardan ve gollerden daha fazla suyun buharlasmasina neden olurken, havadaki artan nem, firtina sistemlerinin guclenmesini saglar. Atmosferik nehirlerin de ayni kasirgalar gibi isinan bir iklimde daha uzun, daha genis alanda ve daha etkili olmasi beklenir. Hasarlarin yogunlukla katlanarak arttigina dair bulgu, atmosferik nehir yogunlugundaki dusuk artislarin bile onemli olcude daha buyuk ekonomik etkilere yol acabilecegini gostermektedir. Atmosferik Nehirler Icin Daha Iyi Tahmin Cok Onemlidir Degisen bir iklime uyum saglamak icin atmosferik tahmin sistemlerinin iyilestirilmesinin bir oncelik olmasi gerekir. Atmosferik nehirlerin yogunlugunun, suresinin ve karaya inis konumlarinin daha iyi anlasilmasi, bolge sakinlerine ve acil mudahale ekiplerine degerli bilgiler saglayabilir. Ayni zamanda, yuksek riskli bolgelerde yeni insaatlarin yapilmasini engellemek ve insanlarin buyuk afetlerden sonra yerinde yeniden insa etmek yerine daha guvenli yerlere tasinmasina yardimci olmak da onemlidir. Yapilan calismada kuresel sera gazi emisyonlarini azaltma ihtiyacinin alti cizilmektedir. Bu firtinalar gun gectikce guclu bir sekilde gelmeye devam edecektir. Bir arastirmacinin gorusune gore, kuresel iklim sistemini istikrara kavusturmak, ekonomik zarari ve savunmasiz topluluklara yonelik riski en aza indirmenin tek uzun vadeli yoludur. ALİNTİ ~ ________________ Bizde MutSuz Olalim ~
	Alıntı Yap

Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 ziyaretçi)