IRCForumu.ORG   sohbetkacak
reklamalanı


 
 
Seçenekler Stil
Alt 04 Nisan 2022, 09:21   #1
Webmaster
CeReN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)

Standart Tohumlarda Dormansi, Asamalari, Turleri Ve Onemi

Tohumlar olustuklari ve dagildiklari anda cimlenmez, uygun kosullar olusana kadar beklerler. Boylece uyku hali ya da dormansi gerceklesir ve tohum aylarca hatta yillarca bu halde canli kalabilir. Tohum dormansisi, sicaklik, su, isIk, gaz, tohum kabugu ve diger mekanik kisitlamalar dahil olmak uzere cimlenme icin uygun olan cevresel kosullarda bile tohumlarin cimlenmesinin engellendigi durum veya kosul olarak da tanimlanabilir. Bu durumun temel nedeni, cimlenebilmeleri icin bir sure dinlenmeye ihtiyac duymalaridir. Dormansi mekanizmasi, turler arasinda farklilik gosterebilir, iklimlerin ve habitatlarin cesitliligine baglidir.Tohumlarda Dormansi, Asamalari, Turleri ve Onemi
Tohum dormansisinin belli basli nedenleri vardir. Asagida, bu nedenlerin bazilarina yer verilmistir.
-IsIk
-Sicaklik
-Sert tohum kabugu
-Olgunlasma sonrasi donem
-Cimlenme inhibitorleri
-Tohum embriyosunun olgunlasmamisligi
-Tohum kabugunun suya gecirimsizligi
-Tohum kabugunun oksijene gecirimsizligi
-Mekanik olarak dayanikli tohum kabugu
-Yuksek konsantrasyonlu cozunenlerin varligi



Dormansinin Asamalari
Dormansi ya da uyku halinin gelisimi tipik olarak asamalar halinde gerceklesir.
Pre-Dormansi
Dormansinin ilk asamasi pre-dormansi (uyku oncesi) olarak adlandirilir. Bu erken asama tersine cevrilebilir, cunku ornegin tohum bir serada uygun buyume kosullarina dondurulurse buyumeye devam edecektir. Pre-dormansi gelistikce, buyumenin yeniden baslamasina izin veren cevresel kosullar daralir.
Gercek dormansi
Pre dormansi donemini takiben tohum gercek dormansiye girer. Gercek dinlenme durumunda, bitki optimum buyume kosullarina dondurulse bile buyume devam etmeyecektir.
Post-dormansi
Dormansinin son asamasi post-dormansi ya da uyku sonrasidir. Bu asama, kis sonrasi ve erken ilkbahar icin tipiktir. Post dormansi asamasinda tohum buyuyebilir fakat yine de olumsuz cevresel kosullar (ornegin dusuk sicakliklar) tarafindan buyume bastirilabilir.

Dogustan, Zorunlu ve Tetiklenmis Dormansi
Tohum dormansisi asagidaki tiplere ayrilarak incelenebilir:
Dogustan Dormansi
Fide yetistiriciligine uygun kosullar saglansa bile cimlenemeyen tohumlarin durumudur. Bu cimlenememe, bazi turlerde embriyonun dagilma aninda olgunlasmamis olmasindan kaynaklanabilir.
Zorunlu Dormansi
Cevresel kisitlamalar yani olumsuz kosullar nedeniyle cimlenemeyen tohumlarin durumudur. Olumsuz kosullar yetersiz miktarda nem, oksijen, isIk ve uygun bir sicaklik icerir. Bu uyku hali cimlenme ortaminin bir sinirlamasi ile tohuma zorlanir. EksIk kosullar saglandiktan sonra bu tur bir uyku durumu kaybolur.
Tetiklenmis Dormansi
Ilk (primer) dormansi ortadan kaldirilmis olsa da uygunsuz ortam kosullari nedeniyle tohumlarin tekrar dormansiye girebilir. Tetiklenmis ya da induklenmis tohum dormansisini baslatan kosullardan bazilari, anoksi, karanlik, asiri guclu isIk, cimlenmenin tamamlanmasi icin maksimum (minimum) sicakliklardan daha yuksek (dusuk) sicakliklar ve su stresidir. Ornegin, tohum su emdiginde, ancak cimlenme icin son derece elverissiz kosullara maruz kaldiginda meydana gelir. Tetiklenmis dormansi durumu sekonder (ikincil) dormansi olarak da adlandirilir. Tetikleyen kosullar evrensel olarak tum turler icin ikincil dormansi ortaya cikarmaz, bazi turler etkilenir ve digerleri etkilenmez. Cogu kez, ikincil dormansi, uykuda olmayan tohumlarin cimlenmesini tesvik ettigi bilinen kimyasallara karsi tohum hassasiyetini azaltir.



Tohumlarda Dormansi, Asamalari, Turleri ve OnemiKaynagina Bagli Olarak Dormansi Turleri
Dormansi embriyo disindaki durumlardan veya embriyonun icindeki durumlardan kaynaklanabilir. Kaynagina bagli olarak tohum dormansisi iki ture ayrilir:
Eksojen dormansi
Bu tur dormansi embriyo disindaki faktorler tarafindan uygulanir. Embriyoyu saran dokular su alimini engelleyerek embriyo genislemesine ve radikula (kokcuk) ortaya cikmasina mekanik direnc saglayarak, embriyoya oksijeni sinirlayarak, inhibitorun embriyodan sizmasini onleyerek ve embriyoya inhibitor saglayarak cimlenmeyi etkileyebilir. Gecirimsiz bir tohum kabugunun neden oldugu dormansi, fiziksel dormansi olarak adlandirilir. Su hareketini kontrol eden tohum veya meyve kabugundaki su gecirimsiz palisad hucre katmanlarindan kaynaklanir. Bu tur tabakalar tohumun su veya gaz almasini engeller. Sonuc olarak, tohumlar dormansi kirilincaya kadar cimlenemez. Angiosperm ya da diger adiyla kapali tohumlulara ait 16 familyadaki bitki tohumlarinda fiziksel dormansi gorulmustur ancak, herhangi bir gymnospermde (Acik tohumlularda) fiziksel dormansi kaydedilmemistir.
Isiga duyarli olan tohumlar cimlenebilmek icin bir karanlik veya bir aydinlik doneme ihtiyac duyarlar. Buna fotodormansi denir. Ince tohum kabuguna sahip turlerde, isIk uykudaki embriyoya nufuz edebilir. Isigin varligi veya isigin yoklugu cimlenme surecini tetikleyebilir, cok derine gomulmus bazi tohumlarda veya topraga gomulmemis digerlerinde cimlenmeyi engelleyebilir. Benzer sekilde, bazi tohumlar isiya veya soguga (termo dormansi) duyarlidir, ornegin, pitrak ve amarant sadece yuksek sicakliklarda (30C) cimlenir.
Endojen dormansi
Endojen dormansi, tohumun embriyosundaki kimyasal degisIkliklere degisIkliklere bagli olarak ortaya cikar. Bir bitkinin endojen dormansi nedeniyle cimlenememesinin bir nedeni, embriyonun henuz tam olarak gelismemis olmasi veya spesifik mevsimsel ipuclarinin ortaya cikmamis olmasidir. Endojen kimyasal inhibitorler nedeniyle cimlenme de bastirilabilir.

Dormansiyi Kirma Yontemleri
Tohum dormansisi, ideal yetistirme kosullarinda bile tohumun cimlenemedigi durumdur. Dormansi, en ideal yetistirme kosullariyla (her tur icin farkli ve spesifik olan) kirilabileceginden, tohumlar gelisme olasiligi en yuksek oldugunda cimlenir. Dormansiyi kirmanin farkli yontemleri asagida belirtilmistir:
Dormansinin Dogal Olarak Kirilmasi
Embriyo adaptif nem ve sicaklik gibi uygun ortami aldiginda dormansinin dogasi durur. Pek cok turde bulunan tohum kabugu, bu tohumlarla beslenen kus ve hayvanlarin sindirim sistemi tarafindan mikroorganizma, sicaklik ve asinma gibi dogal etkenlerin yumusatici etkisiyle parcalanmasi nedeniyle gecirgen hale gelir. Asiri olgunlasma doneminin tamamlanmasi, tohum kabugunda bulunan inhibitorlerin sizmasi, soguk, isi ve isIk kaynagi ile inhibitorlerin inaktivasyonu, tohumlardan fazla ve yuksek konsantrasyonlu cozunen maddelerin sizmasi, inhibitorlerin etkisini notralize edebilen buyume hormonlarinin uretimi, diger dogal kirma yontemleri arasindadir.
Dormansinin Yapay Olarak Kirilmasi
Tohum dormansisini kirmak icin kullanilan yapay yontemlerden bazilari asagida siralanmistir:
-Tohum kabuklarinda, yuzeyde bulunan, gecirgenligi onleyen mumlarin, yuzey inhibitorlerinin vb. sonlandirilmasi icin sicak su ile islem yapilabilir.
-Tohum kabugunun makinelerde egeleme, ufalama veya tokaclama yoluyla parcalanir. Bu islemler sert bir tohum kabugunu yumusatarak veya catlatarak suya veya gazlara karsi gecirgen hale getirir. Bu isleme skarifikasyon (asindirma) denir. Islem, dogasi geregi kimyasal veya fiziksel olabilir.
-Tohum dormansisinin tipine bagli olarak sicaga, soguga veya isiga maruz birakilir. Birkac saat ila birkac gun, 40-50 C’de inkubasyon bazi turlerde dormansinin ustesinden gelmede etkili olabilir. Ornegin, pirinc tohumlari en az 4 saat boyunca 40 C’de sicak su ile muamele edilir. Tohumlarin cimlenmeye uygun bir sicakliga aktarilmadan once nemli bir tabaka uzerinde uygun bir dusuk sicaklikta inkubasyonu (soguklama islemi) da dormansiyi kirabilir. Bu islenme surecine stratifikasyon denir.
-Sert tohum kabuklarinin zayiflatilmasi icin 5 ila 20 dakika hidrolik basinc uygulanabilir.
-Tohum kabuklari, mineral asidin tum izlerini gidermek icin konsantre sulfurik asit ile isleme alinabilir.

Dormanside Bitki Hormonlarinin Rolu
Bazi arastirmacilar, sonbaharda kisa gunlerde AbsisIk Asit’in ( ABA’nin) yuksek seviyelere ulastigina ve dormansiyi indukledigine inanmaktadir. Buna gore, uyku hali, normal tohum gelisiminin yaklasIk yarisinda meydana gelen ABA icerigindeki bir artisla baslatilir. ABA konsantrasyonu daha sonra gelisimin sonraki asamalarinda tohum olgunluguna kadar hafifce azalir. ABA, tohumlarda uyku halini baslatmada onemli bir rol oynar ancak bu surecte yalniz degildir. Oksin, tropizma (yonelim) buyumesi ve doku farklilasmasi sirasinda etkili olan klasIk fitohormonlardan biridir. Son calismalar, oksinin tohum dormansisi uzerinde olumlu etkilere sahip oldugunu gostermektedir. Bu, oksinin, ABA’nin yani sira tohum dormansisini indukleyen ikinci fitohormon oldugunu dusundurmektedir. Giberellinler kullanilarak tohum dormansisi kirilabilir. Toprak isinmaya basladiginda, giberellin ve sitokininler gibi buyume destekleyicileri birikir ve tohum icindeki radikulanin (kokcugun) buyumeye devam etmesi icin sinyal verir.

Tohumlarda Dormansinin OnemiTohumlarda Dormansi, Asamalari, Turleri ve Onemi
Dormant tohuma sahip turler, hayatta kalmada yararli oldugu icin dormansi gelismistir. Bitkiler, tohumun elverissiz kosullara dayanabilmesi ve hepsinin ayni anda cimlenmemesi, elverissiz hava kosullari tarafindan olmemeleri icin tohum dormansisini kullanir. Dormansi, daha sonra hayvanlar ve insanlar tarafindan kullanilmak uzere tohumlarin depolanmasini saglar. Elverissiz ortamda tohumlarin dagilmasina yardimci olur. Tohum kabuklarinda bulunan inhibitorler tarafindan induklenen dormansi, col bitkileri icin oldukca yararlidir. Dormansi durumu, tohumlarin askiya alinmis ya da ara verilmis canlilik halinde devam etmesine izin verir. Boylece tohumlar soguk veya yuksek yaz sicakliklarinda ve hatta kuraklik kosullarinda bile zarar gormez. Dormansi ayrica, tohumlarin toprakta birkac yil canli kalmasina yardimci olur ve bolgedeki tum olgun bitkiler dogal afetler nedeniyle oldugunde bile surekli yeni bitki kaynagi saglar. Tohumlarin dormansisi uzun surelidir ve bu, hayatta kalma mekanizmasi gorevi gorur. Tohum, olumsuz durumlara uyum saglayabilir ve uygunsuz cimlenmeye direnebilir. Dormansinin ustesinden gelmek icin uzun sureler gerekmesi, yabanci ot tohumlarinin uzun omurlu olmasini saglamasi dormansinin dezavantajlaridir.


ALİNTİ ~
________________

Bizde MutSuz Olalim ~
 


Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 ziyaretçi)
 

Yetkileriniz
Konu Acma Yetkiniz Yok
Cevap Yazma Yetkiniz Yok
Eklenti Yükleme Yetkiniz Yok
Mesajınızı Değiştirme Yetkiniz Yok

BB kodu Açık
Smileler Açık
[IMG] Kodları Açık
HTML-Kodu Kapalı
Trackbacks are Açık
Pingbacks are Açık
Refbacks are Kapalı



Tüm Zamanlar GMT +3 Olarak Ayarlanmış. Şuanki Zaman: 02:54.