IRCForumu.ORG - diyarbakır yöresel dil sözlüğü

Aba – Abla
Afrut- Çok yaramaz cin gibi
Akko- Saksağan
Allaf- Zahireci
Altıköşe – Uçurtma
Aluce – Ekşi küçük yeşil erik
Amaret- Ziynet eşyası
Ardele- Koyunun diz kısmı
Arut – Ham kalmış odun kömürü
Aşefçi- Kadın bahçivan
Avel- Enayi
Ayakyoli- Tuvalet
Azep – Bekar

Babaganuç – Patlican ezmesi yemek
Badiye – Büyük hamam hazanı
Baht – Vefa vicdan
Bahan – Bana
Bastok – Pestil
Battal – Boş gezen işsiz güçsüz
Beg – Bey
Beğdenus – Maydanos
Bekes – Kimsesiz
Belangaz – Zavallı çaresis
Belloa- Sokaklarda ve avlulardaki yağmur oluğu
Bemrat – Mutlu olmayan
Beyno – Aptal bunamış
Bi kırtık – Çok az
Bibi – Hala
Boran – Güvercin
Boranhane- Güvercinlik

Cahal – Genç bilgisiz cahil
Carut – Ateş küreği
Cazu – Büyü
Cenan – Bahçe işcisi bahçevan
Cığcığa – Folyo
Cınavır – Canavar
Çakala – Çagla
Çankal – Çengel
Çaput- Bez
Çekiş – Kavga münakaşa
Çömçe gelin – Ağaçtan kız bebek
Çömçe – Kepçe
Çırton – Dam saçaklarındaki yağmurluk
Çepik – Alkış
Çıllaka – Yaramaz şımarık kız
Çırtık – Hoppa hafifmeşrep kız
Çırto – Hafifmeşrep erkek
Çit – Tülbent yazma
Çöğen – Asa Baston
Çüküz – Cimri

DİYARBAKIR AĞZI ( D – E –F – G )

Dalda – Gölge
Damcı – Tavan akması damlama
Dal – Omuz
Degirmi- Yuvarlak çember
Dekbaz – Hilebaz
Dakhil – Para çekmecesi
Deli Bardağan – Yenen bir bitki
Dellek – Hamamda erkek yıkayıcı
Deyaz – Sığ nehir kıyısı
Dıngılafistan – Tahterevalli
Dımdık – Gaga
Diyaza – Teyze
Dünegin – Dün

Efrut – Masallardaki kötü cin ifrit
Egiş – Mangal soba küreği
Erk – Naz
Eşik – Kapı girişi
Eşkene – Et suyu
Eşbabiye – Kuru kaysı

Fanos – Gemici feneri
Felhan – Kırmızı ham toprak
Fessat – Dedikoducu iftiracı
Fetbaz – Kurnaz hilekar
Fetir – Mayasız ekmek
Fit olma – Ödeşme
Forta – Yalan böbürlenme

Geçınmakh- Ölmek
Gezemek – Basamak
Gezo – Meşe balı kudret helvası
Gogo – Bir çocuk oyunu
Gopo – Çok şişman
Gor – Mezar
Goşto – Çok şişman olana hitap şekli
Goppal – Baston
Gön – Kosele
Gurgurbaba – Gök gürültüsü
Gar – Bilye
Gezep – Çok yaramaz belalı

DİYARBAKIR AĞZI ( H – İ – K – L harfleri)

Habbenisk- Tüm mercimekten yemek
Haçan – Ne zaman
Hadır –İşte
Hamşo – Aptal beceriksiz
Hanek – Şaka
Harefene – Eğlenmek
Harkhota – Hurda kırık dökük
Has – Marul
Hasud – Kıskanç
Havli – Avlu
Hayf almakh – İntikam almak
Habene – Testi
Hedik – Nohutlu dövmeli yemek
Herbende – Pejmürde derbeder
Hırçık – Yırtık Pırtık
Hırtıko – Boğmaca
Hırpo – Argo zibidi
Hilafsız – Hakikaten gerçekten
Horozik – Öksürük boğmaca
Hut – Çok Obür
Hübür – Mor mürekkep
Hülle – Çardak kamıştan kulube
Hürme – Kadın- eş

İsıtma – Ateşli hastalık –Sıtma
İfağ – Ufak
İlan – Yılan
İlangeç – Yengeç
İncaz -Mor erik, Malta eriği
İşlik – Gömlek

Kabala – Götürü (Toptan iş)
Kağız – Kağıt
Kapan – El terazisi
Kantır – Katır
Karaş – Değirmenci
Karraş – Siyah üzüm hoşafı
Kasnak – Kalbur
Kayğanağ – Pekmezli omlet
Kef – Köpük
Kepire yatma – Yan çizmek kaytarmak
Kelek – Sal
Kelef – İnci dizisi gerdanlık
Keşkek – Nohutlu dövme pilavı
Ketek – Zahireci eleği
Kevaşe – Argo zibidi
Keyim – Sıkı sağlam
Kırk ayakh – Serseri ayak takımı
Kibe kudur – Naneli iri bulgur pilavı
Kildan – Bakırdan sabun ve tarak kabı
Kortik – Çukur
Kot – Kısa
Kuncik –Köşe yer
Kurre – Kibirli
Kurut – Kurutulmuş ayran
Kuşhana – Bakır tencere
Küçe – Sokak
Küft olmuş – Çok yorulmuş
Künci – Susam

Lehpo – Hantal
Lal – Dilsiz
Lalo – Dilsiz erkek
Lebzünye - Badem ezmesi
Leçek – Tülbent oyalı yazma
Lengeri – Bakırdan büyük pilav tabağı
Leymun - limon

Mabal – Vebal
Mahfel – Kilerde tahtadan iskele
Makle – İpekçilikte masura
Mankal – Mangal
Marhama – Mendil
Meftune – Ekşili patlıcan yemek
Melekof – Kadın geceliği
Melis – Büyük oda
Menecük – Menengiç
Meyil – İlgi alaka
Mezek – Alay etmek
Mih- Çivi
Mıkla – Yağda un kızartması
Mıtel – Döşek yorgan astarı
Muğul – Kıskanmak
Müuz – Muhtaç Yoksul biçare

Nahak – Haksız
Nahır – Sürü
Nahıre gogo – Oyunda sona kalmak
Nahit – Büyük kesme taş
Nane Çuçe – Yenen bir bitki
Nardan aşı – Bir Diyarbakır yemeği
Na’şi – Acemi bilgisiz
Natora – Kadın hamamcı
Nefse – Doğum yapmış loğusa
Nefsek – Obur aç gözlü
Nerdivan- Merdiven
Nıkra – Büyük bakır kazan
Nono – Çocuk dili güzel hoş
Not – Kağıt Para lira
Nüği – Tartıda yarım okka

O Ki – Mademki
Okçur – Yenen ekşimtırak bir bitki
Ögi – Önü
Öksemakh – Özlemek
Örgenmakh – Öğrenmek
Örtme – Kemerli sokak
Örük – Saç bağı
Özek – Özü soğanın cücüğü
Özi Özine – Kendi kendine

DİYARBAKIR AĞZI ( P – R – S – Ş Harfleri )

Pakhır – Bakır
Palas – Kilim
Paluze – Nişastadan muhallebi
Papağ – Kalpak
Papik – Patik
Papo – Çocuk dilinde ayak
Papur – Cadde
Payam – Badem içi
Peçiç – Bez topla oynanan oyun
Pekhas – Argo boşta gezen
Pıheri – Hamamda sıcak bölüm
Pineklemakh – Uyumak şekerleme yapmak
Pırçık – Küçük bir parça
Pişo – Kedi
Pişruk – Dam sıvası için çamur
Pıtpıt – Geveze
Poçik – Kuyruk sokumu
Puşi – Diyarbakır ipeklisi
Pürçikli – Havuç
Püşkül – Keçi koyun gübresi
Ruto – Çulsuz parasız
Rüsva – Utandırma

Sahan – Sana
Sahan,Sehen – Bakır tabak
Sakko – Ceket
Sallahana – Mezbaha
Sandal – Açık Ayakkabı
Sallama – Üç kollu çaycı tepsisi
Sarrat – Büyük elek
Sıfat – Yüz sima
Sıtara – Damda kurulan tahtın çevre örtüsü
Sıtıl – Bakraç
Sıvinek – Toprak damlarda saçak
Sindirik – Çok ince bulgur
Sirinmağ – Kaymak
Sonbet – Son bitti
Suhra – Angarya iş
Süküre – Bakır tas

Şak Şak – Değirmenin çalıştığını gösteren tahta
Şarpa – Eşarp
Şatır – Afacan hareketli
Şebbot – İri sazan balığı
Şekkal – Eski yırtık ayakabı
Şıtıl – Fidan
Şirik – Susam yağı
Şit – Gözüaçık kurnaz
Şivan – Ağıt feryat
Şorik – Salya
Şubara – Yün başlık küllah

DİYARBAKIR AĞZI ( T – U – V – Y – Z )

Tahvil – Yıkanmak Arındırmak
Takım – Sigara,ağızlık ,çakmak,tabaka
Takım – Takım Elbise
Takkala – Yuvarlak
Tango – Sosyetik kadın
Tantağ – Kaba et
Tavlı – Semiz şişman
Tay – Akran yaşıt
Teberik – Kutsal
Tekmik – Tekme
Telis - Çuval
Tentene – Kanaviçe işlemek
Teşi – Yün iğirme ağacı
Teşt – Büyük bakır leğen
Tospağa – Kaplumbağa
Toy – Düğün, deneyimsiz kişi
Tuht – Terazi ibresi

Uci,ucuna – Tam tamına
Ucun ucun – Azar azar
Ula – Ulan
Uy Havar – feryat , imdat

Vah lımın – Vay başıma gelen
Velime – Diyarbakır sıla geceleri
Vış kele – Hayret ifadesi
Vula – Ulan

Yalama – Laçkalaşmış aşınmış
Yanpıri – Yamuk Eğri buğri
Yarpuz – Yenen bir bitki
Yaslamak – Taklit alay etmek
Yengişten – Yeniden
Yetmek – Başa çıkmak
Yırlamak – Şarkı söylemek
Yükli - Hamile

Zantari –Dert
Zatani – Zaten
Zeğel – Beceriksiz tembel
Zerzemi- Bodrum
Zıbıl – Çöp Gübre
Zıkkum – Zehir
Zıknebut – Zehir zıkkım
Zıllut – Soyulmuş çıplak
Zıngıl – Lokmaya benzer hamur tatlı
Zırto – İşe yaramaz adam
Zingil – Çan çıngırak
Zozan – Yayla
Zumzuk – Yumruk
Zübun – Entari
Züdde – Saf katıksız