Antibiyotik Direnci Turleri Ve Onleme Yollari

**CeReN** · 13 Aralık 2021, 10:20

Antibiyotikler, bakterilere karsi etkili olan bir grup antimikrobiyal maddeyi icerir. Bu ilaclarin bazilari bakterileri dogrudan yok ederek etki gosterirken, digerleri bakteri uremesini engelleyerek islev gorur. Bunu yaparken de bolunmelerini ve yayilmalarini engellerler. Antibiyotikler farkli bakteri turlerini hedef alma ve onlara karsi hareket etmede cok etkiliyken, bazi bakteriler su veya bu nedenle bu maddelerin etkilerine direnme/dayanma yetenegi gelistirir. Bu, antibiyotik direnci olarak bilinir.
Direncli olmayan bakterilerin neden oldugu hastaliklar/enfeksiyonlarla karsilastirildiginda, antibiyotige direncli bakterilerin neden oldugu hastaliklarin tedavisi daha zordur ve bu nedenle daha uzun hastanede yatis ve daha yuksek tibbi maliyetlerle iliskilidir.
Etki sekline gore, antibiyotikler asagidakileri iceren alti ana gruba ayrilir:
• Hucre duvari sentez inhibitorleri: Orn, Penisilin ve Sefalosporinler
• Protein sentezi inhibitorleri: Orn, Makrolidler ve TetrasIklinler
• DNA sentezi inhibitorleri: Orn, Metronidazol
• RNA sentezi inhibitorleri: Orn, Rifampin
• Mikolik Asit sentez inhibitorleri: Orn, Isoniazid
• Folik asit sentezi inhibitorleri: Orn, Trimetoprim
Antibiyotik Direncinin Kokeni
Antibiyotik direncinin mekanizmasina (antibiyotik direncinin nasil calistigina) bakmadan once, antibiyotik direncinin ana nedenlerini veya kokenini anlamak onemlidir. Genel olarak, bakteri direncinin kaynagi, dogal ve kazanilmis direnci iceren iki ana kategoride gruplandirilabilir.

Antibiyotiklere Dogal Direnc
Antibiyotik Direnci Turleri Ve Onleme YollariBazi bakterilerin belirli antibiyotiklere direnc gelistirmek icin belirli genleri edinmeleri gerekir. Bunun yaninda, belirli bir antibiyotik grubuna veya ailesine dogal olarak direncli olan ve bu nedenle bu antibiyotikler onlara karsi kullanildiginda etkilenmeyen bakteriler vardir. Burada, bu bakterilerin antibiyotiklere karsi intrinsIk veya induklenmis dirence sahip olduklari tarif edilebilir.
Icsel direnc, belirli bir bakteri grubu (tur, cins, vb.), verilen antibiyotiklerden etkilenmelerini onleyen ozellikler gosterdiginde ortaya cikar. Bu ozellikler, antibiyotikleri (ornegin, β-laktamaz) parcalayan enzimlerin uretimini, ilacin hucreye nufuzunu/girisini engelleyen gecirgenligin azalmasini veya hucreden toksIk maddeleri uzaklastiran pompalarin varligini icerebilir. Bu durumda (dogal direnc), bakterilerin antibiyotigin veya bir grup antibiyotigin verilen etkilerine direnmek icin dogustan gelen yetenekleri vardir.
Induklenmis direnc ise, belirli bir bakteri veya bir grup bakteri bir antibiyotige maruz kaldiginda ortaya cikar. Bu durumda, bakteri/bakteri, ilacin etkilerine direnmek icin gerekli ozellikleri ifade edebilen genlere zaten sahiptir. Bununla birlikte, bu genler yalnizca bakteri/bakteri antibiyotige maruz kaldiginda ifade edilir. Bazi antibiyotiklere maruz kaldiktan sonra, calismalar bazi bakterilerin (ornegin E. coli) farkli tipteki antibiyotiklerin etkilerine direnmelerine izin veren coklu ilac akis pompalarini ifade etme yetenegine sahip oldugunu gostermistir.
Bakteri/bakterilerin belirli ilaclara direncli olmalarina izin veren ozellikleri zaten ifade ettigi icsel direncin aksine, bu ozellikler yalnizca kazanilmis direncteki ilaclara maruz kaldiktan sonra ifade edilir. Uygunsuz ilac kullanimi ve yetersiz teshis, bakterileri belirli ilaclara maruz birakarak antibiyotiklere karsi direnci indukleyebilir. Bazi ilaclarin uygun olmayan sekilde kullanilmasi veya yanlis teshis durumunda ilaclar, direncli ozelliklerden sorumlu genleri aktive ederek antibiyotiklerin etkisiz hale gelmesine neden olabilir. Bununla birlikte, bu tur genlerin aktive olmasina neden olan secici baskinin, uygun antibiyotik kullanimiyla bile meydana geldigi de gosterilmistir.

Kazanilmis Direnc
Dogal direncin aksine kazanilmis direnc, bakteri/bakterilerin verilen antibiyotiklerin etkilerine direnmesine izin veren genlerin edinilmesini icerir. O halde burada bakterilerin dogal olarak direncli olmalarina izin veren ozellikleri veya genleri yoktur. Genlerin transferi ve edinimi genellikle yatay gen transferi olarak bilinir ve asagidaki yontemlerden herhangi biri yoluyla gerceklesebilir:

• Donusum: Bir donorden (dissal DNA) bir alici konaga DNA transferi
• Transpozisyon: Bir DNA segmentinin bir genomik bolgeden digerine transferi
• Konjugasyon: Basit bir ciftlesme sureci
Dogada, genlerin plazmit aracili transferi, gen transferinin en yaygin modlarindan biridir. Burada, ilgilenilen genleri tasiyan plazmitler, bakteriler tarafindan aktarilip elde edilirken, eksprese edildiklerinde verilen antibiyotiklere direncli hale gelmelerini saglar. Bununla birlikte, bazi bakteriler, diger bakteriler (vericiler) oldugunde vs. bu genleri dogrudan cevrelerinden alabilirler.
Genler hucreye girdikten sonra bakteri genomuna entegre edilir ve replikasyon ve hucre bolunmesinin ardindan gelecek nesillere aktarilir . Ana hucreden onceki neslin aksine, ana hucre ve yeni nesiller direncli hale gelir. Dogal ve kazanilmis direncin yani sira rastgele mutasyonlar bakterilerin cesitli antibiyotiklere karsi direncli hale gelmesine neden olabilir. Mutasyonlarin cogunun hicbir onemi olmadigi ve hatta bircok bakteri icin dezavantajli oldugu gosterilmis olsa da, bazi mutasyonlar onlarin belirli antibiyotiklere karsi direncli hale gelmelerine izin verir. Mutasyonlar kimyasallar, ultraviyole isIk veya radyasyon gibi cesitli faktorlerin sonucu olabilir, vb.

Antibiyotik Direnc Mekanizmasi
Belirtildigi gibi, antibiyotiklerin bakterilerin buyumesini yok etmesinin veya engellemesinin birkac yolu vardir. Bununla birlikte, direncin kokeni ile iliskili cesitli mekanizmalar yoluyla, bazi bakteriler bu ilaclarin etkilerinin ustesinden gelebilir. En yaygin direnc mekanizmalarindan bazilari sunlardir:
Antibiyotiklerin enzimatik degradasyonu: Ilaclarin inaktivasyonu
Bazi bakterilerin antibiyotiklere direncli olmasindaki sistemlerinden biri, ilaclari parcalayabilmesi yada etkisiz hale getirebilmesidir. Bunu yaparken, ilaclari etkisizlestirir ve boylelikle bakterin uremesi devam eder. Bu noktada en iyi orneklerden bir tanesi, bazi bakterilerin beta-laktamaz enzimlerinin uretilmesi sekliyle beta-laktam antibiyotiklerin etkilerine direncli olma yetenekleridir.
Pek cok bakteri icin peptidoglikandan olusan hucre duvari sadece hucreyi guclendirmekle kalmayip hucrenin seklini korumakta olan temel bileseni peptidoglikan, N-asetil muramik asit, N-asetil glukozamin ile amino asit capraz baglama zincirlerinden olusmaktadir. Penisilin baglayici proteinler (D-alanil karboksipeptidaz ve transpeptidaz) olarak bilinmekte olan enzimler, hucre duvarindaki peptidoglikan tabakalarinin birlesmesi esnasinda capraz baglanma sirasinda yer almaktadir.
Sefalosporinler ve penisilin icermekte olan beta-laktam antibiyotikler, iki enzime odaklanarak ve boylelikle hucre duvarinin sentezini uyararak islem gormektedir. Bunu islem aninda hucre duvarina hasar verirlerken, olusan yuksek ic ozmotik basinc sebebiyle hucrenin yok olmasina sebep olmaktadirlar. Bununla birlikte hucre duvarinin yapisi etkilenerek hucre patlamaktadir. Beta-laktamaz uretebilen bakteriler icin (bunu yapma yetenegini kazananlar), Beta-laktam halkasini acarak ilaci etkisiz hale getirebilirler ve boylece hidroliz olarak bilinen bir islemle antibiyotigi deaktive edebilirler.
Gram pozitif bakterilerde, Beta-laktamaz enzim uretimi, antibiyotik ile uyarilmaktadir ile induklenir. Bununla beraber enzim, bakterinin antibiyotikle karsilasmadigi surecte bile Gram negatif bakterilerce devamli olarak uretilmektedir. Beta-laktamaz enzimi ureten bakterilerden bazilari sunlardir:
• Stafilokok aureus
• Neisseria gonore
• Anaerobik Gram negatif basiller
• Haemophilus influenzae
• E. koli

Ilac Hedef Bolgelerinin Degistirilmesi
Antibiyotik Direnci Turleri Ve Onleme YollariBazi bakterilerin belirli antibiyotiklerin etkisine direnebildigi ikinci mekanizma, hedef bolgelerin degistirilmesi/degistirilmesidir. Farkli antibiyotik turleri, belirli bolgeleri hedefleyerek ve normal biyolojik sureclere mudahale ederek islev gorur. Bu bolgeleri degistirerek/degistirerek, antibiyotik etkisiz hale getirilir. Antibiyotik direnci ile iliskili en yaygin degisIkliklerden bazilari sunlardir:
Degistirilmis penisilin baglayici proteinler
Belirtildigi gibi, penisilin baglayici proteinler, peptidoglikan katmanlarinin capraz baglanmasinda yer alan enzimlerdir. Gram pozitif bakterilerde, bu enzimlerin aktivitesi, birkac peptidoglikan tabakasi capraz bagli oldugundan kalin bir hucre duvari ile sonuclanir.
Staphylococcus spp gibi bakterilerde ve Streptococcus pneumoniae, Beta-laktam antibiyotiklerin hucre duvari sentezini baglayamadigi ve engelleyemedigi goz onune alindiginda, bu proteinlerin degistirilmesi dirence katkida bulunur. Bu, bakterilerin, eksprese edildiklerinde degistirilmis proteinler ureten cevrelerinden genler aldiklari durumlarda ortaya cikabilir. Degistirilmis olmasina ragmen, penisilin baglayici proteinler hala peptidoglikan tabakalarini capraz baglama yetenegine sahiptir. Bu, hucre duvari sentezinin devam etmesine izin verirken ayni zamanda Beta-laktam antibiyotiklerin baglanmasini onler.
Penisilin baglama bolgelerinin degistirilmesi, normal penisilin baglama bolgelerinin sayisini azaltirken, degisen proteinlerin sayisini artirir. Bir dizi normal penisilin baglayici protein korunurken, degistirilmis proteinlerin (penisilin baglayici proteinler) sayisindaki artis, dusuk baglanma afinitesi ile sonuclanir ve boylece beta-laktam antibiyotiklerin etkisini azaltir.
Ribozom mutasyonu
Ribozomlar, protein sentezinde yer alan onemli bakteri organelleridir. Bu, bakteri uremesini ve bolunmesini destekleyen onemli bir surectir. Makrolidler gibi antibiyotikler ribozomlarin faaliyetlerine mudahale ederek protein sentezini ve dolayisiyla bakteri uremesini ve bolunmesini onleyebilir.
O halde burada ribozom (ozellikle buyuk ribozom alt birimindeki peptidil transferaz merkezi), antibiyotik etkisinin hedef bolgesidir. Bununla birlikte, ribozomdaki belirli bolgelerdeki bir mutasyonun bir sonucu olarak, antibiyotikler baglanamaz ve bu da onlari bakterilere karsi etkisiz hale getirir. Buyuk ribozomal alt birimin bir bileseni olan L3 ribozomal proteininin mutasyonu, tiamulin ve linezolid gibi antibiyotiklere karsi bakteriyel direncle iliskilendirilen ribozomal mutasyonlarin bir ornegidir. Bu mutasyonlar, asagidakiler dahil bir dizi bakteride rapor edilmistir:

• E. koli
• M. tuberkuloz
• Brachyspira spp.

L3 ribozomal proteinlerindeki bir mutasyona ek olarak, direnc, L4 ribozomal proteininin mutasyonunun yani sira ribozomal alt birimlerin metilasyonu ile iliskilendirilmistir.
DNA giraz/topoizomeraz IV degisIkligi
Metronidazol gibi antibiyotikler icin, DNA sentezine mudahale etmek bakteri hucresinin yok edilmesiyle sonuclanir (veya buyumeyi ve bolunmeyi etkiler). Hem DNA giraz hem de topoizomeraz IV, hucre bolunmesi sirasinda onemli olan DNA replikasyonunda yer alir. Metronidazol gibi antibiyotikler, iki enzimi (DNA giraz ve topoizomeraz IV) hedefleyerek DNA zincirinin parcalanmasina veya replikasyon surecini engellemesine neden olabilir. Bu enzimlerin bir mutasyonu durumunda (yapida zincirlenmelerine neden olur) ilaclarin baglanma yetenegi azalir ve bu da bakterilerin bu enzimleri hedef alan ilaclara karsi direncli hale gelmesini saglar.
Dihidrofolat reduktaz/dihidropteroat sentaz mutasyonu
DHPS ve DHFR, bakterilerde folatin biyosentezinde yer alan onemli enzimlerdir. Bu metabolik yoldaki rolleri nedeniyle, islevlerini engellemek (Trimetoprim gibi antibiyotikler kullanarak) bakteri uremesini durdurmaya yardimci olabilir. Yukarida bahsedilen diger hedef bolgelerde oldugu gibi, antibiyotikler de bu proteinlere (enzimlere) baglanarak islevlerini yerine getirmelerini engelleyebilir. Bu proteinlerin yapisinda bir mutasyon veya baska degisIklikler olmasi durumunda, antibiyotikler baglanamaz ve bu da bakterilerin ilaclara karsi direnc gelistirmesini saglar.
Akis pompalari araciligiyla ilac akisi
Hem Gram pozitif hem de Gram negatif bakterilerde bulunan akis pompalari, bakterilerin toksIk maddeler salgilamasina izin veren onemli tasima proteinleridir. Bazi pompalar yalnizca hucreden belirli maddeleri cikarmaya hizmet ederken, digerleri farkli turde maddeleri ekstrude edebilir. Asagidakiler farkli tipte akis pompalaridir:
• ATP baglayici kaset tasiyicilari (ABC)
• Baslica kolaylastirici super aile akis pompalari (MFS)
• Coklu ilac ve toksIk bilesIk ekstruzyon ailesi (MATE)
• Direnc nodulasyon hucre bolunmesi ailesi (RND)
• Kucuk coklu ilac direnci ailesi (SMR)Antibiyotik Direnci Turleri Ve Onleme Yollari

Daha once bahsedilen diger bazi mekanizmalardan farkli olarak, akis pompalari, farkli antibiyotik turlerini hucreden taniyip ortadan kaldirabildikleri icin antibiyotik direncinde ozellikle onemlidir. Ornegin, MATE ailesi akis pompasi aminoglikozitleri ve florokinolonlari taniyabilir ve hucreden cikarabilirken, RND ailesi akis pompalari hucreden cok sayida antibiyotik turunu cikarabilir. Bunu yaparken, bu pompalar, hucre icindeki ilac konsantrasyonunun hasara neden olmak icin yeterli olmamasini saglar. Farkli tipte akis pompalari olsa da, asagidakileri iceren iki ana kategoriye ayrilabilirler:
• Birincil aktif tasiyicilar: Bu, ATP baglayici kaset tasiyicilarini icerir
• Ikincil aktif tasiyicilar: SMR, MATE, MFS ve RND’yi icerir
Birincil aktif tasiyicilardan farkli olarak, ikincil aktif tasiyicilar, iyonlarin veya protonlarin kimyasal gradyani tarafindan uretilen enerjiyi kullanir. Akis pompalari, bakterilerin cesitli hucre ici bilesenleri hedef alan ve yasami destekleyen biyolojik sureclere mudahale eden farkli ilac turlerini uzaklastirmasina olanak tanir. Cikis pompalari hucre ici ortamdan toksIk maddeleri uzaklastirirken hucre icine madde de tasiyabilirler.

Sinirli Ilac Alimi
Bakteriler genel olarak Gram pozitif ve Gram negatif bakteriler olarak ikiye ayrilirken, bazi bakterilerin hucre duvarina sahip olmadigini belirtmekte fayda var. Bu nedenle, dis zarfa gore bakteriler uc ana gruba ayrilabilir. Dis zari olan bakteriler, Gram negatif bakteriler icin, yuksek lipid icerigi hidrofilik ilaclarin hucreye girisini engeller veya bu ilaclarin hucreye girisini sinirlar. Ayrica hucre duvari olmayan bakteriler (ornegin Mycoplasma ), hucre duvari sentezinde yer alan enzimleri hedef almak uzere tasarlanmis ilaclardan etkilenmez. Bununla birlikte, belirli kosullar altinda, zarfin belirli yapilari, ilaclarin alimini onemli olcude sinirlayan degistirilebilir.

Antibiyotik Direncini Onleme Yollari
Antibiyotik direnci, rastgele gen mutasyonu ve yatay gen transferi dahil olmak uzere cesitli kokenlere sahip olabilir. Bu nedenlerden dolayi, direnci yenmek ve bakterilerin neden oldugu hastaligi tedavi etmek icin bir antibiyotik kombinasyonu kullanilir. Bu, hastanede kalis suresinin uzamasi veya enfeksiyondan kaynaklanan komplikasyonlar nedeniyle pahali olabilir. Direnc ayrica enfeksiyonun mevcut ilaclarla tedavi edilemedigi durumlarda olum riskini artirabilir. Antibiyotik direncini onlemek veya en azindan en aza indirmek icin asagidaki onleyici tedbirler onerilir:
Receteli ilaclari bitirme: Receteli haplari bir saglik uzmaninin talimatina gore almayi bitirmek onemlidir. Bir kisinin ilaci tamamlamadan once kendini daha iyi hissettigi bir senaryoda bile, dozu belirtildigi gibi bitirmek onemlidir. Bu, bakterinin tamamen yok edilmesini ve direnc gelistirmemesini saglar. Hastalarin haplarini bitiremedikleri durumlarda, ilaca maruz kalan bakterilerin bir kismi zamanla direnc gelistirmeye yonlendirilebilir. Benzer sekilde, antibiyotikleri yalnizca gerektiginde (belirli bir enfeksiyon icin recete edildiginde) almak onemlidir.
Asilama: Asilama onemlidir cunku bireyin belirli enfeksiyonlara karsi bagisIklanmasini saglar. Burada asilar bagisIklik sistemini destekler ve onu enfeksiyonlarla (ornegin bogmaca, vb.) savasmaya hazirlar.
Antibiyotiklerin uygun kullanimi: Insanlar tarafindan uyusturucu kullanimina ek olarak, bazi ciftcilerin hayvanlara dirence katkida bulunan antibiyotikler verdigine dair raporlar var. Bu nedenle, bu ilaclarin yalnizca belirli enfeksiyonlari tedavi etmek icin kullanildigindan emin olmak onemlidir.

ALİNTİ ~

13 Aralık 2021, 10:20	#1
CeReN Webmaster	Antibiyotik Direnci Turleri Ve Onleme Yollari Antibiyotikler, bakterilere karsi etkili olan bir grup antimikrobiyal maddeyi icerir. Bu ilaclarin bazilari bakterileri dogrudan yok ederek etki gosterirken, digerleri bakteri uremesini engelleyerek islev gorur. Bunu yaparken de bolunmelerini ve yayilmalarini engellerler. Antibiyotikler farkli bakteri turlerini hedef alma ve onlara karsi hareket etmede cok etkiliyken, bazi bakteriler su veya bu nedenle bu maddelerin etkilerine direnme/dayanma yetenegi gelistirir. Bu, antibiyotik direnci olarak bilinir. Direncli olmayan bakterilerin neden oldugu hastaliklar/enfeksiyonlarla karsilastirildiginda, antibiyotige direncli bakterilerin neden oldugu hastaliklarin tedavisi daha zordur ve bu nedenle daha uzun hastanede yatis ve daha yuksek tibbi maliyetlerle iliskilidir. Etki sekline gore, antibiyotikler asagidakileri iceren alti ana gruba ayrilir: • Hucre duvari sentez inhibitorleri: Orn, Penisilin ve Sefalosporinler • Protein sentezi inhibitorleri: Orn, Makrolidler ve TetrasIklinler • DNA sentezi inhibitorleri: Orn, Metronidazol • RNA sentezi inhibitorleri: Orn, Rifampin • Mikolik Asit sentez inhibitorleri: Orn, Isoniazid • Folik asit sentezi inhibitorleri: Orn, Trimetoprim Antibiyotik Direncinin Kokeni Antibiyotik direncinin mekanizmasina (antibiyotik direncinin nasil calistigina) bakmadan once, antibiyotik direncinin ana nedenlerini veya kokenini anlamak onemlidir. Genel olarak, bakteri direncinin kaynagi, dogal ve kazanilmis direnci iceren iki ana kategoride gruplandirilabilir. Antibiyotiklere Dogal Direnc Antibiyotik Direnci Turleri Ve Onleme YollariBazi bakterilerin belirli antibiyotiklere direnc gelistirmek icin belirli genleri edinmeleri gerekir. Bunun yaninda, belirli bir antibiyotik grubuna veya ailesine dogal olarak direncli olan ve bu nedenle bu antibiyotikler onlara karsi kullanildiginda etkilenmeyen bakteriler vardir. Burada, bu bakterilerin antibiyotiklere karsi intrinsIk veya induklenmis dirence sahip olduklari tarif edilebilir. Icsel direnc, belirli bir bakteri grubu (tur, cins, vb.), verilen antibiyotiklerden etkilenmelerini onleyen ozellikler gosterdiginde ortaya cikar. Bu ozellikler, antibiyotikleri (ornegin, β-laktamaz) parcalayan enzimlerin uretimini, ilacin hucreye nufuzunu/girisini engelleyen gecirgenligin azalmasini veya hucreden toksIk maddeleri uzaklastiran pompalarin varligini icerebilir. Bu durumda (dogal direnc), bakterilerin antibiyotigin veya bir grup antibiyotigin verilen etkilerine direnmek icin dogustan gelen yetenekleri vardir. Induklenmis direnc ise, belirli bir bakteri veya bir grup bakteri bir antibiyotige maruz kaldiginda ortaya cikar. Bu durumda, bakteri/bakteri, ilacin etkilerine direnmek icin gerekli ozellikleri ifade edebilen genlere zaten sahiptir. Bununla birlikte, bu genler yalnizca bakteri/bakteri antibiyotige maruz kaldiginda ifade edilir. Bazi antibiyotiklere maruz kaldiktan sonra, calismalar bazi bakterilerin (ornegin E. coli) farkli tipteki antibiyotiklerin etkilerine direnmelerine izin veren coklu ilac akis pompalarini ifade etme yetenegine sahip oldugunu gostermistir. Bakteri/bakterilerin belirli ilaclara direncli olmalarina izin veren ozellikleri zaten ifade ettigi icsel direncin aksine, bu ozellikler yalnizca kazanilmis direncteki ilaclara maruz kaldiktan sonra ifade edilir. Uygunsuz ilac kullanimi ve yetersiz teshis, bakterileri belirli ilaclara maruz birakarak antibiyotiklere karsi direnci indukleyebilir. Bazi ilaclarin uygun olmayan sekilde kullanilmasi veya yanlis teshis durumunda ilaclar, direncli ozelliklerden sorumlu genleri aktive ederek antibiyotiklerin etkisiz hale gelmesine neden olabilir. Bununla birlikte, bu tur genlerin aktive olmasina neden olan secici baskinin, uygun antibiyotik kullanimiyla bile meydana geldigi de gosterilmistir. Kazanilmis Direnc Dogal direncin aksine kazanilmis direnc, bakteri/bakterilerin verilen antibiyotiklerin etkilerine direnmesine izin veren genlerin edinilmesini icerir. O halde burada bakterilerin dogal olarak direncli olmalarina izin veren ozellikleri veya genleri yoktur. Genlerin transferi ve edinimi genellikle yatay gen transferi olarak bilinir ve asagidaki yontemlerden herhangi biri yoluyla gerceklesebilir: • Donusum: Bir donorden (dissal DNA) bir alici konaga DNA transferi • Transpozisyon: Bir DNA segmentinin bir genomik bolgeden digerine transferi • Konjugasyon: Basit bir ciftlesme sureci Dogada, genlerin plazmit aracili transferi, gen transferinin en yaygin modlarindan biridir. Burada, ilgilenilen genleri tasiyan plazmitler, bakteriler tarafindan aktarilip elde edilirken, eksprese edildiklerinde verilen antibiyotiklere direncli hale gelmelerini saglar. Bununla birlikte, bazi bakteriler, diger bakteriler (vericiler) oldugunde vs. bu genleri dogrudan cevrelerinden alabilirler. Genler hucreye girdikten sonra bakteri genomuna entegre edilir ve replikasyon ve hucre bolunmesinin ardindan gelecek nesillere aktarilir . Ana hucreden onceki neslin aksine, ana hucre ve yeni nesiller direncli hale gelir. Dogal ve kazanilmis direncin yani sira rastgele mutasyonlar bakterilerin cesitli antibiyotiklere karsi direncli hale gelmesine neden olabilir. Mutasyonlarin cogunun hicbir onemi olmadigi ve hatta bircok bakteri icin dezavantajli oldugu gosterilmis olsa da, bazi mutasyonlar onlarin belirli antibiyotiklere karsi direncli hale gelmelerine izin verir. Mutasyonlar kimyasallar, ultraviyole isIk veya radyasyon gibi cesitli faktorlerin sonucu olabilir, vb. Antibiyotik Direnc Mekanizmasi Belirtildigi gibi, antibiyotiklerin bakterilerin buyumesini yok etmesinin veya engellemesinin birkac yolu vardir. Bununla birlikte, direncin kokeni ile iliskili cesitli mekanizmalar yoluyla, bazi bakteriler bu ilaclarin etkilerinin ustesinden gelebilir. En yaygin direnc mekanizmalarindan bazilari sunlardir: Antibiyotiklerin enzimatik degradasyonu: Ilaclarin inaktivasyonu Bazi bakterilerin antibiyotiklere direncli olmasindaki sistemlerinden biri, ilaclari parcalayabilmesi yada etkisiz hale getirebilmesidir. Bunu yaparken, ilaclari etkisizlestirir ve boylelikle bakterin uremesi devam eder. Bu noktada en iyi orneklerden bir tanesi, bazi bakterilerin beta-laktamaz enzimlerinin uretilmesi sekliyle beta-laktam antibiyotiklerin etkilerine direncli olma yetenekleridir. Pek cok bakteri icin peptidoglikandan olusan hucre duvari sadece hucreyi guclendirmekle kalmayip hucrenin seklini korumakta olan temel bileseni peptidoglikan, N-asetil muramik asit, N-asetil glukozamin ile amino asit capraz baglama zincirlerinden olusmaktadir. Penisilin baglayici proteinler (D-alanil karboksipeptidaz ve transpeptidaz) olarak bilinmekte olan enzimler, hucre duvarindaki peptidoglikan tabakalarinin birlesmesi esnasinda capraz baglanma sirasinda yer almaktadir. Sefalosporinler ve penisilin icermekte olan beta-laktam antibiyotikler, iki enzime odaklanarak ve boylelikle hucre duvarinin sentezini uyararak islem gormektedir. Bunu islem aninda hucre duvarina hasar verirlerken, olusan yuksek ic ozmotik basinc sebebiyle hucrenin yok olmasina sebep olmaktadirlar. Bununla birlikte hucre duvarinin yapisi etkilenerek hucre patlamaktadir. Beta-laktamaz uretebilen bakteriler icin (bunu yapma yetenegini kazananlar), Beta-laktam halkasini acarak ilaci etkisiz hale getirebilirler ve boylece hidroliz olarak bilinen bir islemle antibiyotigi deaktive edebilirler. Gram pozitif bakterilerde, Beta-laktamaz enzim uretimi, antibiyotik ile uyarilmaktadir ile induklenir. Bununla beraber enzim, bakterinin antibiyotikle karsilasmadigi surecte bile Gram negatif bakterilerce devamli olarak uretilmektedir. Beta-laktamaz enzimi ureten bakterilerden bazilari sunlardir: • Stafilokok aureus • Neisseria gonore • Anaerobik Gram negatif basiller • Haemophilus influenzae • E. koli Ilac Hedef Bolgelerinin Degistirilmesi Antibiyotik Direnci Turleri Ve Onleme YollariBazi bakterilerin belirli antibiyotiklerin etkisine direnebildigi ikinci mekanizma, hedef bolgelerin degistirilmesi/degistirilmesidir. Farkli antibiyotik turleri, belirli bolgeleri hedefleyerek ve normal biyolojik sureclere mudahale ederek islev gorur. Bu bolgeleri degistirerek/degistirerek, antibiyotik etkisiz hale getirilir. Antibiyotik direnci ile iliskili en yaygin degisIkliklerden bazilari sunlardir: Degistirilmis penisilin baglayici proteinler Belirtildigi gibi, penisilin baglayici proteinler, peptidoglikan katmanlarinin capraz baglanmasinda yer alan enzimlerdir. Gram pozitif bakterilerde, bu enzimlerin aktivitesi, birkac peptidoglikan tabakasi capraz bagli oldugundan kalin bir hucre duvari ile sonuclanir. Staphylococcus spp gibi bakterilerde ve Streptococcus pneumoniae, Beta-laktam antibiyotiklerin hucre duvari sentezini baglayamadigi ve engelleyemedigi goz onune alindiginda, bu proteinlerin degistirilmesi dirence katkida bulunur. Bu, bakterilerin, eksprese edildiklerinde degistirilmis proteinler ureten cevrelerinden genler aldiklari durumlarda ortaya cikabilir. Degistirilmis olmasina ragmen, penisilin baglayici proteinler hala peptidoglikan tabakalarini capraz baglama yetenegine sahiptir. Bu, hucre duvari sentezinin devam etmesine izin verirken ayni zamanda Beta-laktam antibiyotiklerin baglanmasini onler. Penisilin baglama bolgelerinin degistirilmesi, normal penisilin baglama bolgelerinin sayisini azaltirken, degisen proteinlerin sayisini artirir. Bir dizi normal penisilin baglayici protein korunurken, degistirilmis proteinlerin (penisilin baglayici proteinler) sayisindaki artis, dusuk baglanma afinitesi ile sonuclanir ve boylece beta-laktam antibiyotiklerin etkisini azaltir. Ribozom mutasyonu Ribozomlar, protein sentezinde yer alan onemli bakteri organelleridir. Bu, bakteri uremesini ve bolunmesini destekleyen onemli bir surectir. Makrolidler gibi antibiyotikler ribozomlarin faaliyetlerine mudahale ederek protein sentezini ve dolayisiyla bakteri uremesini ve bolunmesini onleyebilir. O halde burada ribozom (ozellikle buyuk ribozom alt birimindeki peptidil transferaz merkezi), antibiyotik etkisinin hedef bolgesidir. Bununla birlikte, ribozomdaki belirli bolgelerdeki bir mutasyonun bir sonucu olarak, antibiyotikler baglanamaz ve bu da onlari bakterilere karsi etkisiz hale getirir. Buyuk ribozomal alt birimin bir bileseni olan L3 ribozomal proteininin mutasyonu, tiamulin ve linezolid gibi antibiyotiklere karsi bakteriyel direncle iliskilendirilen ribozomal mutasyonlarin bir ornegidir. Bu mutasyonlar, asagidakiler dahil bir dizi bakteride rapor edilmistir: • E. koli • M. tuberkuloz • Brachyspira spp. L3 ribozomal proteinlerindeki bir mutasyona ek olarak, direnc, L4 ribozomal proteininin mutasyonunun yani sira ribozomal alt birimlerin metilasyonu ile iliskilendirilmistir. DNA giraz/topoizomeraz IV degisIkligi Metronidazol gibi antibiyotikler icin, DNA sentezine mudahale etmek bakteri hucresinin yok edilmesiyle sonuclanir (veya buyumeyi ve bolunmeyi etkiler). Hem DNA giraz hem de topoizomeraz IV, hucre bolunmesi sirasinda onemli olan DNA replikasyonunda yer alir. Metronidazol gibi antibiyotikler, iki enzimi (DNA giraz ve topoizomeraz IV) hedefleyerek DNA zincirinin parcalanmasina veya replikasyon surecini engellemesine neden olabilir. Bu enzimlerin bir mutasyonu durumunda (yapida zincirlenmelerine neden olur) ilaclarin baglanma yetenegi azalir ve bu da bakterilerin bu enzimleri hedef alan ilaclara karsi direncli hale gelmesini saglar. Dihidrofolat reduktaz/dihidropteroat sentaz mutasyonu DHPS ve DHFR, bakterilerde folatin biyosentezinde yer alan onemli enzimlerdir. Bu metabolik yoldaki rolleri nedeniyle, islevlerini engellemek (Trimetoprim gibi antibiyotikler kullanarak) bakteri uremesini durdurmaya yardimci olabilir. Yukarida bahsedilen diger hedef bolgelerde oldugu gibi, antibiyotikler de bu proteinlere (enzimlere) baglanarak islevlerini yerine getirmelerini engelleyebilir. Bu proteinlerin yapisinda bir mutasyon veya baska degisIklikler olmasi durumunda, antibiyotikler baglanamaz ve bu da bakterilerin ilaclara karsi direnc gelistirmesini saglar. Akis pompalari araciligiyla ilac akisi Hem Gram pozitif hem de Gram negatif bakterilerde bulunan akis pompalari, bakterilerin toksIk maddeler salgilamasina izin veren onemli tasima proteinleridir. Bazi pompalar yalnizca hucreden belirli maddeleri cikarmaya hizmet ederken, digerleri farkli turde maddeleri ekstrude edebilir. Asagidakiler farkli tipte akis pompalaridir: • ATP baglayici kaset tasiyicilari (ABC) • Baslica kolaylastirici super aile akis pompalari (MFS) • Coklu ilac ve toksIk bilesIk ekstruzyon ailesi (MATE) • Direnc nodulasyon hucre bolunmesi ailesi (RND) • Kucuk coklu ilac direnci ailesi (SMR)Antibiyotik Direnci Turleri Ve Onleme Yollari Daha once bahsedilen diger bazi mekanizmalardan farkli olarak, akis pompalari, farkli antibiyotik turlerini hucreden taniyip ortadan kaldirabildikleri icin antibiyotik direncinde ozellikle onemlidir. Ornegin, MATE ailesi akis pompasi aminoglikozitleri ve florokinolonlari taniyabilir ve hucreden cikarabilirken, RND ailesi akis pompalari hucreden cok sayida antibiyotik turunu cikarabilir. Bunu yaparken, bu pompalar, hucre icindeki ilac konsantrasyonunun hasara neden olmak icin yeterli olmamasini saglar. Farkli tipte akis pompalari olsa da, asagidakileri iceren iki ana kategoriye ayrilabilirler: • Birincil aktif tasiyicilar: Bu, ATP baglayici kaset tasiyicilarini icerir • Ikincil aktif tasiyicilar: SMR, MATE, MFS ve RND’yi icerir Birincil aktif tasiyicilardan farkli olarak, ikincil aktif tasiyicilar, iyonlarin veya protonlarin kimyasal gradyani tarafindan uretilen enerjiyi kullanir. Akis pompalari, bakterilerin cesitli hucre ici bilesenleri hedef alan ve yasami destekleyen biyolojik sureclere mudahale eden farkli ilac turlerini uzaklastirmasina olanak tanir. Cikis pompalari hucre ici ortamdan toksIk maddeleri uzaklastirirken hucre icine madde de tasiyabilirler. Sinirli Ilac Alimi Bakteriler genel olarak Gram pozitif ve Gram negatif bakteriler olarak ikiye ayrilirken, bazi bakterilerin hucre duvarina sahip olmadigini belirtmekte fayda var. Bu nedenle, dis zarfa gore bakteriler uc ana gruba ayrilabilir. Dis zari olan bakteriler, Gram negatif bakteriler icin, yuksek lipid icerigi hidrofilik ilaclarin hucreye girisini engeller veya bu ilaclarin hucreye girisini sinirlar. Ayrica hucre duvari olmayan bakteriler (ornegin Mycoplasma ), hucre duvari sentezinde yer alan enzimleri hedef almak uzere tasarlanmis ilaclardan etkilenmez. Bununla birlikte, belirli kosullar altinda, zarfin belirli yapilari, ilaclarin alimini onemli olcude sinirlayan degistirilebilir. Antibiyotik Direncini Onleme Yollari Antibiyotik direnci, rastgele gen mutasyonu ve yatay gen transferi dahil olmak uzere cesitli kokenlere sahip olabilir. Bu nedenlerden dolayi, direnci yenmek ve bakterilerin neden oldugu hastaligi tedavi etmek icin bir antibiyotik kombinasyonu kullanilir. Bu, hastanede kalis suresinin uzamasi veya enfeksiyondan kaynaklanan komplikasyonlar nedeniyle pahali olabilir. Direnc ayrica enfeksiyonun mevcut ilaclarla tedavi edilemedigi durumlarda olum riskini artirabilir. Antibiyotik direncini onlemek veya en azindan en aza indirmek icin asagidaki onleyici tedbirler onerilir: Receteli ilaclari bitirme: Receteli haplari bir saglik uzmaninin talimatina gore almayi bitirmek onemlidir. Bir kisinin ilaci tamamlamadan once kendini daha iyi hissettigi bir senaryoda bile, dozu belirtildigi gibi bitirmek onemlidir. Bu, bakterinin tamamen yok edilmesini ve direnc gelistirmemesini saglar. Hastalarin haplarini bitiremedikleri durumlarda, ilaca maruz kalan bakterilerin bir kismi zamanla direnc gelistirmeye yonlendirilebilir. Benzer sekilde, antibiyotikleri yalnizca gerektiginde (belirli bir enfeksiyon icin recete edildiginde) almak onemlidir. Asilama: Asilama onemlidir cunku bireyin belirli enfeksiyonlara karsi bagisIklanmasini saglar. Burada asilar bagisIklik sistemini destekler ve onu enfeksiyonlarla (ornegin bogmaca, vb.) savasmaya hazirlar. Antibiyotiklerin uygun kullanimi: Insanlar tarafindan uyusturucu kullanimina ek olarak, bazi ciftcilerin hayvanlara dirence katkida bulunan antibiyotikler verdigine dair raporlar var. Bu nedenle, bu ilaclarin yalnizca belirli enfeksiyonlari tedavi etmek icin kullanildigindan emin olmak onemlidir. ALİNTİ ~ ________________ Bizde MutSuz Olalim ~
	Alıntı Yap

Şu anda bu konuyu görüntüleyen etkin kullanıcılar: 1 (0 üye ve 1 ziyaretçi)