[AkGün]

BagisIklik, daha fazla enfeksiyonu onlemek icin vucudun yabanci maddeleri ve patojenleri yok etme yetenegidir. Bir insan vucudundaki patojenlere karsi ilk savunma hatti, deri, mukus tabakalari ve tukuruk gibi bariyerlerden gecer. Bu, dogustan gelen bagisIklik olarak bilinir. Ikinci savunma hatti fagositler araciligiyladir; bu yine dogustan gelen bagisIklik tarafindan uretilir. Ucuncu savunma hatti, uyarlanabilir bagisIkliktir.
Aktif bagisIklik ve pasif bagisIklik, iki tur uyarlanabilir bagisIkliktir. Aktif ve pasif bagisIklik arasindaki belirgin bir fark, kisinin kendi vucudunda antikor uretimi nedeniyle aktif bagisIkligin gelismesi, pasif bagisIkligin ise disarida uretilen ve daha sonra vucuda verilen antikorlar tarafindan gelistirilmesidir.

Spesifik Olmayan Savunmalar
BagisIklik, vucudun patojenlere karsi korunmasi ve enfeksiyonlarla mucadele icin savunma sistemine verilen addir. Bu karmasIk bir sistemdir, dolayisiyla bagisIklik kategorilere ayrilir. BagisIkligi siniflandirmanin bir yolu, spesifik olmayan ve spesifiktir.
Bu savunmalar butun patojen ve yabanci maddelere karsi calismaktadir. Ornekler arasinda mukoza, burun kili, kirpikler ve kirpikler gibi fiziksel engeller yer alir. Kimyasal bariyerler ayni zamanda spesifik olmayan bir savunma turudur. Kimyasal bariyerler arasinda mide suyunun dusuk pH’i, deri, vajinanin alkali ortami, gozyaslarindaki lizozim enzimi ve kulak kirleri bulunmaktadir.



Spesifik Savunmalar
Bu savunma hatti, belirli bakteriler, virusler, mantarlar, prionlar ve kuf gibi belirli tehditlere karsi etkindir. Bir patojene karsi etki eden belirli bir savunma, genellikle farkli bir patojene karsi etkin degildir. Spesifik bagisIkliga bir ornek, maruziyetten veya bir asidan sucicegi direncidir. BagisIklik tepkilerini gruplamanin baska bir yolu sudur:

Dogustan Gelen BagisIklik
Aktif ve Pasif BagisIklik Nedir?Kalitsal veya genetik yatkinliga dayanan bir tur dogal bagisIkliktir . Bu tur bir bagisIklik, dogumdan olume kadar koruma saglar. Dogustan gelen bagisIklik, dis savunmalardan (birinci savunma hatti) ve ic savunmalardan (ikinci savunma hatti) olusur. Ic savunmalar arasinda ates, tamamlayici sistem, dogal oldurucu (NK) hucreler, iltihap, fagositler ve interferon bulunur. Dogustan gelen bagisIklik, genetik bagisIklik veya ailevi bagisIklik olarak da bilinir.
Uyarlanabilir bagisIklik veya baska tabirle kazanilmis bagisIklik, vucuttaki ucuncu savunma hattidir. Bu, belirli patojen turlerine karsi korumadir. Kazanilmis bagisIklik, dogasi geregi dogal veya yapay olabilir. Dogal ve yapay bagisIkligin her ikisi de, pasif ve aktif bilesenlerden olusur. Aktif bagisIklik, bir enfeksiyon veya asilamadan kaynaklanirken, pasif bagisIklik, dogal veya yapay olarak antikor kazanmasindan kaynaklanir. Aktif ve pasif bagisIkliga aralarindaki farklar su sekildedir:

Aktif BagisIklik
Aktif ve Pasif BagisIklik Nedir?Aktif bagisIkligi, bir patojene maruz kalmadan gelir. Patojen yuzeyindeki yuzey markorleri, antikorlar icin baglanma yerleri olan antijen gorevi gorur . Antikorlar, kendi baslarina var olabilen veya ozel hucrelerin zarina baglanabilen Y-sekilli protein molekulleridir. Vucut, bir enfeksiyonu hemen ortadan kaldirmak icin elinde bir antikor deposu tutmaz. Klonal secim ve genisletme adi verilen bir surec, yeterli antikorlari olusturur.

Aktif BagisIklik Ornekleri
Dogal aktivite bagisIkligina bir ornek, soguk alginligi ile savasmaktir. Yapay aktif bagisIkliga bir ornek, bagisIklama nedeniyle bir hastaliga direnc olusturmaktir. Bu aktif bagisIklik sisteminden kaynaklanmakta olan bir antijene karsi gelistirilen asiri tepkidir.

Aktif BagisIkligin Ozellikleri
• Aktif bagisIklik, bir patojen yada bir patojenin antijenine maruz kalindiginda olusur.
• Antijene maruz kalma, antikor uretimine yol acar. Bu antikorlar, esasen lenfosit adi verilen ozel kan hucreleri tarafindan yok edilmek uzere bir hucreyi isaretler.
• Aktif bagisIkliga dahil olan hucreler, T hucreleri (sitotoksIk T hucreleri, yardimci T hucreleri, hafiza T hucreleri ve baskilayici T hucreleri), B hucreleri (hafiza B hucreleri ve plazma hucreleri) ve antijenin sundugu hucrelerdir (makrofajlar, dendritik hucreler ve B hucreleri,).
• Antijene maruz kalmayla bagisIklik kazanma arasinda bir gecikme bulunmaktadir. Ilk maruz kalma, birincil tepki denen seye yol acar. Kisi daha sonra patojene tekrar maruz kalirsa, tepki cok daha hizli ve gucludur. Buna ikincil yanit denir.
• Aktif bagisIklik uzun surer, yillarca veya butun bir omru kapsayabilir.
• Aktif bagisIkligin cok az yan etkisi vardir. Otoimmun hastaliklarda ve alerjilerde rol oynayabilir, ancak genellikle sorunlara neden olmaz.



Pasif BagisIklik
Pasif bagisIklik, vucudun antijenlere karsi antikor yapmasini gerektirmez. Antikorlar, organizmanin disindan verilir.

Pasif BagisIklik Ornekleri
Aktif ve Pasif BagisIklik Nedir?Dogal pasif bagisIkliga bir ornek, bir bebegin kolostrum veya anne sutu yoluyla antikorlar alarak belirli enfeksiyonlara karsi korunmasidir. Yapay pasif bagisIkliga bir ornek, antikor parcaciklarinin bir suspansiyonu olan bir antiserum enjeksiyonudur. Baska bir ornek, bir isirik sonrasi yilan panzehiri enjeksiyonudur.

Pasif BagisIkligin Ozellikleri
• Pasif bagisIklik, vucut disindan verilir, bu nedenle bulasici bir maddeye veya antijenine maruz kalmayi gerektirmez.
• Pasif bagisIklik eyleminde gecikme yoktur. Enfeksiyoz bir ajana tepkisi aninda olur.
• Pasif bagisIklik, aktif bagisIklik kadar uzun sureli degildir. Genellikle sadece birkac gun etkilidir.
• Serum hastaligi denen bir durum, antiserumlara maruz kalmadan kaynaklanabilir.
Ozetle Iki ana bagisIklik turu aktif ve pasif bagisIkliktir. Aktif bagisIklik, bir patojene verilen bagisIklik tepkisidir. Bakterilere veya viruslere karsi bir saldiri baslatmak icin zaman alan antikorlarin vucut tarafindan uretilmesine dayanir. Pasif bagisIklik, antikorlar uretilmek yerine (ornegin anne sutu veya antiserumdan) verildiginde ortaya cikar. BagisIklik tepkisi hemen ortaya cikar. Diger bagisIklik turleri, belirli ve ozel olmayan savunmalarin yani sira dogustan gelen ve edinilmis bagisIkligi icerir.