[AkGün]

Donusum bozuklugu, bir kisinin fiziksel bir nedeni olmayan korluk veya felc gibi gecici fiziksel semptomlar yasamasidir. Konversiyon bozuklugunun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, arastirmacilar bunun stresli durumlara veya travmaya yanit olarak ortaya ciktigina inanmaktadirlar. Bu makalede, donusum bozuklugun tanimi, genel semptomlari ve tedavisi hakkinda bilgiler yer almaktadir.

Donusum Bozuklugu Nedir?
Konversiyon bozuklugu fonksiyonel norolojik semptom bozuklugu olarak da bilinmektedir. Felc, konusma bozuklugu veya titreme gibi norolojik gibi gorunen, ancak acik veya bilinen organik nedenler olmaksizin semptomlara neden olan psIkolojik bir durumdur. Gecmiste bu olaylar genellikle histerik korluk veya histerik felc olarak adlandirilmistir. Konversiyon bozuklugu tetikleyicileri, stresli olaylar, duygusal travma ve fiziksel travmayi icermektedir. Konversiyon bozuklugunun zihinsel, fiziksel veya psIkolojik travmaya verilen fiziksel bir tepki oldugu dusunulmektedir. Belirtiler arasinda titreme, felc veya cift gorme yer almaktadir. Bir ornek, bir araba kazasina tanik olmak gibi travmatik bir olaydan sonra, titremenin fiziksel bir nedeni olmasa bile, kontrol edilemeyen bir sekilde titrek hissetmektir. Donusum bozuklugunun tetiklesigi durumlar vardir ve bunlar asagidaki gibidir:
• Stresli olaylar
• Duygusal veya fiziksel travma
• Yapisal, hucresel veya metabolik duzeyde beyin fonksiyonundaki degisIklikler
Net bir tetikleyici olmadiginda da donusum bozuklugu ortaya cikmaktadir, ancak kesin neden kisiden kisiye degismektedir. Arastirmacilar, nedenin stresli olaylarla ilgili oldugunu iddia etse de, kesin tibbi neden hala bilinmemektedir. Konversiyon bozuklugu, her yil 100.000 kisiden 2 ila 5’inde semptom bildiren nispeten nadir bir akil hastaligidir. Ruh sagligi meslegi icin onde gelen tani kilavuzu olan Ruhsal Bozukluklarin Tanisal ve Istatistiksel El Kitabi’na (DSM-5) gore, bir tur somatik semptom bozuklugu olarak kategorize edilmistir. Konversiyon bozuklugunun tibbi tanimini anlamak, kisi veya sevdigi biri icin yardim almanin ilk adimidir.



Konversiyon (Donusum) Bozukluk Nedir?Semptomlari
Tipik olarak istemli motor veya duyusal islevi etkileyen ani bir semptom baslangici vardir ve bu semptomlar herhangi bir fizyolojik neden olmaksizin aniden kaybolabilmektedir. Konversiyon bozuklugunun fiziksel semptomlari genellikle vucudun bozuklugu tetikleyen cozulmemis stres veya ifade edilmemis duygularla basa cikma yolu olarak tanimlanmaktadir. Baska bir deyisle, fiziksel belirtiler kisiyi duygusal baskidan uzaklastirmaktadir. Donusum bozuklugu tipik olarak hareket islevini ve duyulari etkilemektedir. Konversiyon bozuklugunun semptomlari, akla gelebilecek herhangi bir norolojik eksIklikle ilgili olabilmektedir. Konversiyon bozuklugunun bazi semptomlari bulunmaktadir ve bunlar asagidaki gibidir:
• Zayiflik
• Kol veya bacak felci
• Koordinasyondaki rahatsizliklar
• Dokunma kaybi
• Ses kaybi (afoni)
• Koku alma duyusunun kaybi (anosmi)
• Denge kaybi
• Bazen sinirli bilincle nobetler veya konvulsiyonlar
• Tepkisizlik donemleri
• Yutma guclugu
• Bogazda bir yumru hissi
• Titreme ve urperme
• Yurumede zorluk
• Geveleyerek konusma veya konusma yeteneginin kaybi
• Isitme guclugu veya isitme kaybi
• Cift gorme, bulanik gorme veya korluk bolumleri
• Dokunma hissinin uyusmasi veya kaybi (anestezi)
Konversiyon bozuklugunun semptomlari bireyler arasinda ve bir kisinin sahip oldugu nevraljik bozuklugun turune gore degismektedir. Semptomlar hafif veya siddetli olabilmekte, durabilmekte, baslayabilmekte veya surekli olabilmektedir ve genellikle vucudun duzgun calisma yetenegini etkilemektedir.

Teshis
Diger tibbi durumlarin goz ardi edilmesi icin BT taramasi onerilmektedir. Doktor, en son Ruhsal Bozukluklarin Teshis ve Istatistik El Kitabi (DSM-5) tarafindan tanimlanan kriterler kullanarak konversiyon bozuklugunu teshisi edebilmektedir. Tanimlanan kriterler asagidaki gibidir:
• Hareket kontrolunun kaybi veya duyusal semptomlar
• Stresli bir olaydan veya travmadan sonra ortaya cikan semptomlar
• Altta yatan tibbi veya fiziksel bir nedene sahip gorunmeyen semptomlar
• Kisinin gunluk faaliyetlerini kesintiye ugratan semptomlar
Diger tibbi durumlari ekarte etmek icin baska testler de uygulanmaktadir ve bu testler asagidaki gibidir:
• Bilgisayarli tomografi (BT) taramalari
• X isinlari
• Beyin aktivitesini kaydeden ve nobetlerin norolojik nedenlerini ortadan kaldirmaya yardimci olabilecek elektroensefalogramlar (EEG)
• Kan basinci ve refleks testleri
Bununla birlikte teshis edildikten sonra, konversiyon bozuklugunu tedavi etmenin cesitli yollari bulunmaktadir. Ayrica benzer semptomlara neden olabilmektedir ve bu kosullari ekarte edilmesi gerekmektedir. Bu kosullar asagidaki gibidir:
• Lupus
• Multipl skleroz (optik noritten kaynaklanan korluk)
• Myastenia gravis (kas zayifligi bozuklugu)
• Periyodik felc (kas zayifligi)
• Polimiyozit (kas zayifligi)
• Omurilik yaralanmasi
• Inme

Konversiyon (Donusum) Bozukluk Nedir?Tedavi
Konversiyon bozuklugu semptomlari yasayan herkes, semptomlara altta yatan tibbi durumdan kaynaklanabileceginden, derhal tibbi yardim almalidir. Ilk tedavi yontemi, altta yatan nedeni belirlemeye calismaktir. Kisi sebebin ne oldugunu anladiginda, stresi ve duygusal travmayi olabildigince hafifletmek icin basa cikma mekanizmalari ve diger cozumler uzerinde calismalidir. Tetikleyicilerin hafifletilmesi de fiziksel semptomlari azaltmalidir. Konusma bozuklugu, omur boyu surecek bir bozukluk degildir. Kisi veya sevdigi biri ciddi veya kalici donusum bozuklugu semptomlari yasiyorsa, tedavi gerekmektedir ve kisisel semptomlara bagli olmalidir. Bununla birlikte semptomlar, tedavi olmaksizin bile zamanla kendiliginden iyilesebilmektedir. Konversiyon bozuklugu icin onerilen tedaviler bulunmaktadir ve bu tedaviler asagidaki gibidir:
• PsIkoterapi, bireysel veya grup terapisi, bilissel-davranisci terapi (CBT) , hipnoz, biofeedback ve gevseme terapisini iceren psIkoterapinin, konusma bozuklugu olan kisilerin tetikleyicileri ve semptomlari tanimasina ve bunlarla bas etmenin yeni yollarini ogrenmesine yardimci oldugu bulunmustur.
• Fizik tedavi, genellikle koordinasyon, denge veya yurume sorunlari veya zayif uzuvlar dahil olmak uzere konusma bozuklugu olan kisiler icin kullanilmaktadir. Hareketsizlikten kaynaklanan kas gucsuzlugu ve sertligi gibi ikincil komplikasyonlari onlemek de onemlidir.
• Ilac tedavisi, saglik uzmani, konversiyon bozuklugu semptomlarina neden olan altta yatan stres veya kaygiyi tedavi etmek icin bir anti-anksiyete ilaci veya antidepresan recete edebilmektedir.
• Invazif Olmayan Beyin Stimulasyonu (NIBS) Yontemleri Elektrokonvulsif terapi (ECT) ve transkraniyal manyetik stimulasyon (TMS) gibi invazif olmayan beyin stimulasyonu (NIBS) yontemleri, uzuv zayifligi ve felc dahil olmak uzere donusum bozuklugu semptomlarini azaltmak icin olasi alternatif tedavilerdir.
• Depresyon gibi altta yatan ruh sagligi kosullarini tedavi etmek
• Bilissel davranisci terapi (CBT)
Bununla birlikte, bu tedavilerin deneysel olarak kabul edildiginin ve titiz randomize kontrollu calismalarin bulunmadiginin bilinmesi onemlidir. Bu nedenle bu tedavilere dikkatle bakilmalidir. Basa Cikma Tedaviye ek olarak, bazi saglikli yasam tarzi degisIkliklerini benimsemek, semptomlara neden olan herhangi bir stres ve kaygiyi daha iyi yonetmeye yardimci olabilmektedir. Bunlar asagidaki gibidir:
• Dengeli bir diyet yemek
• Olumlu iliskileri tesvik etmek
• Bol uyumak
• Meditasyon, yoga gibi rahatlama teknikleri veya asamali kas gevsetme gibi teknikleri uygulamak
• Arkadaslardan, aileden ve topluluktan ek destek aramak
• Destek aramak
Duygusal destege ek olarak, cevrimici destek topluluklari ve Facebook gruplari, donusum bozuklugunu yonetmeye yonelik en son bulgular ve yaklasimlar hakkinda egitim almaya yardimci olabilmektedir.

Sebepler ve Risk Faktorleri
Konversiyon bozuklugunun semptomlari cok uzucu ve kisinin refahi uzerinde muazzam bir etkiye sahip olmaktadir. Semptomlar kisinin gunluk faaliyetlerini yapmalarini engelleyebilmektedir. Nobetler veya gecici felc gibi belirli semptomlar, kisinin kalici sakatlik riskini arttirmaktadir. Kisi iste ve iliskilerinde sorunlar yasayabilmekte ve yasam kalitelerinin azaldigini hissedebilmektedir. Bu nedenle, mumkun oldugu kadar erken Konversiyon (Donusum) Bozukluk Nedir?teshis ve tedavi olmak cok onemlidir. Kesin nedenler tam olarak anlasilmasa da, arastirmalar beynin belirli bolgelerine anormal akistan kaynaklanabilecegini one surmektedir. Donusum bozuklugu ayrica oldukca stresli bir olaya veya duygusal travmaya karsi psIkolojik bir tepki olabilmektedir. Ornegin, bilincaltinda ates etmekten kacinmak isteyen bir asker, elinde felc gecirebilir. Bozuklugun tetikleyiciden hemen sonra gelismesi gerekmemektedir, bu nedenle terapistle konusurken yakin zamandaki ve gecmisteki stresi aciklamak onemlidir. Konversiyon bozuklugunun diger risk faktorleri bulunmaktadir ve bunlar asagidaki gibidir:
• Kadin olmak cunku kadinlarin hastaligi gelistirme riski daha yuksektir
• Son derece vicdanli, caliskan, kompulsif ve mukemmeliyetci olmak
• Konversiyon bozuklugu olan bir aile uyesine sahip olmak. Konversiyon bozuklugu olan birinci derece kadin akraba, kiz kardes, anne ya da kiz olan kisiler, genel populasyondaki kadinlara gore semptom gelistirme olasiligi daha yuksektir.
• Ruh hali veya anksiyete bozukluklari, dissosiyatif kimlik bozuklugu onceden coklu kisilik bozuklugu olarak bilinmektedir veya diger kisilik bozukluklari dahil olmak uzere bir zihinsel saglik durumuna sahip olmak
• Uyumsuz kisilik ozelliklerine sahip olmak
• Benzer semptomlara neden olan norolojik bir hastaliga sahip olmak, epilepsili kisilerde epileptik olmayan nobetler gibi
• Tarihi fiziksel veya cinsel istismar bir cocuk olarak ve ihmal
Ayrica arastirma, donusum bozuklugu olan kisilerin de anormal duygusal duzenlemeye sahip olma egiliminde oldugunu gostermektedir. Konversiyon bozuklugunun semptomlari genellikle tedavi ve zamanla duzelmektedir. Teshis ve tedaviyi geciktirmek, daha kalici semptomlara ve daha fazla komplikasyona yol acmaktadir. Tedavi ile konversiyon bozukluk belirtilerinin azaltilmasi ve yonetilmesi mumkundur.