[CeReN]

Bilim kurgu filmlerini unutun. Yapay Zeka coktan gercege donustu ve her yerde. Bizi hep istedigimiz gelecege mi yonlendirecekler? Yoksa kendi yok olusumuza sebep olacak cihazimi yaratiyoruz?

Bir yapay super zeka su ozel komuta alir: Atmosferde tekrar denge saglanana kadar dunyadaki agac sayisini arttirmak. Bilim insanlarinin agac dikme emrini yalnizca insanlarin yasamadigi yerlerde uygulayarak ise koyulur. 1 yil sonra bu operasyon basarili olur. Yeni ormanlar ortaya cikmaya baslar, gezegendeki hava kalitesini yavas yavas arttirir. Ancak bu cabalar, kirlilik sebebiyle atmosferdeki hasari onarmaya yetmedigi icin yapay super zeka mantikli bir sonuca varir. Gorevini tamamlamak icin daha fazla agac dikilmesi gerekmektedir. Boylece bu goreve kendi basina devam etme karari alir ve bunun insanlari dogrudan etkileyebilecegini dusunmez. Zaman gectikce once yeni ormanlarin icindeki kucuk koyler kaybolur. Sonra buyuk sehirlerde daha cok agac cikmaya baslar ve sonunda yasanmaz hale gelirler. Sadece birkac yuzyilda Dunya’nin atmosferi tekrar tamamen saglikli olur. Ama insanlar artik yoktur. Ormanlar o kadar hizli buyumustur ki gezegenin baskin turu hayatta kalabilmek icin bir alan bulamamistir ve kendi yaratimi yuzunden soyu tukenmistir.Yapay Super Zeka Nedir?

Insanligi yok edebilecek bir makine bilim kurgu filmlerinden cikma bir oge gibi gorunuyor. Ama sorulmasi gereken bir soru var: Bundan ne kadar uzaktayiz?



Birinci seviye bir yapay zekaya kisitli yapay zeka denir. Bu en basit turudur. Ama bu ise yaramadigi anlamina gelmez. Belirli bir eylemi buyuk bir beceriyle gerceklestirebilir. Bir matematikciden daha hizli hesaplama yapmak ya da dunya satranc sampiyonunu yenmek gibi.
Ikinci seviye olan genel Yapay Zeka ise bir insan kadar zeki olurdu. Herhangi bir gorevi bir insanla ayni kabiliyette tamamlayabilirdi. Mesela soyut dusunme kapasitesi. Bu, bir Yapay Zeka icin imkansizdir. Bir makinenin bu seviyeye ulasmasi icin o inanilmaz kendini gelistirme potansiyelini kullanmasi gerekirdi. Bu da onu kisa surede evrimlestirirdi. Ve ucuncu bir yapay zekaya donusurdu, yani super yapay zekaya. Bu en ust seviyedir ve ayni zamanda en tehlikelisi.

Bize gore tanrisal guclere sahip bir makine hayal edin. Bir anda insanligin tum sorunlarini cozebilir ya da bunu yapmasi icin yeni makineler yaratabilirdi. Her sey gucu dahilinde olurdu. Turumuzun sonu bile.

Birinci seviye Yapay Zeka her yerde. Mesela cep telefonunuz da onlardan kucuk bir grubu barindiriyor. Google Map gibi bir GPS uygulamasi kullandiginizda en iyi rotayi bulmada uzman bir yapay zekayi aktiflestiriyoruz. Bunlar her zaman kullandigimiz kucuk ornekler. Ama simdiden cok daha fazlasini yapabiliyorlar. Kendi basina gidebilen bir Tesla araci, surucu koltugunda olmaniza ragmen hicbir sey yapilmasina gerek kalmadan sanki yolcu koltugundaymissiniz gibi gidebiliyor. Frene basmaya bile gerek yok. Oto pilot sizi gitmek istediginiz yere goturecek sekilde uyarlanmis. Cunku bulundugunuz bolgenin haritasini biliyor ve etrafimizdaki seyleri goruyor. Tesla model araclarda 360 derecedeki her seyi tespit edebilen kameralar ve ultra sonik sensorler vardir. Diger araclari yayalari ve hatta yoldaki nesneleri tespit edebiliyorlar. Boylece sehirde guvenli bir surus icin bu bilgileri kullanabiliyorlar. Cogu uygulama basit yapay zekadir. Tesla’yi yoneten sistemden tutun da en eski uygulamalara kadar.Yapay Super Zeka Nedir?

Insanlar sonunda daha kompleks bir sekilde iletisim kurmayi ogrendiginde birbirleriyle ve dunyaya olan iliskileri tamamen degisti. Radikal bir degisim olan yazinin icat edilmesi 50 bin yil surdu. Sonraki asama daha az vakit aldi. Matbaa icat edildi ve dunyayi tamamen degistirdi. Yeni bir bilimsel devrim icin sadece 500 yil gecmesi yetti ve bilgisayar icat edildi. 30 yildan kisa bir sure sonra internet, insanlarin birbirleriyle ve dunyayla olan etkilesimini bir kez daha degistirdi. O donemlerdeki toplumlarin herhangi bir uyesi bir sonraki asamayi anlayamazdi. Bu atilimlarin her biri yasam tarzimizi degistiriyor ve daha kisa surede meydana geliyor.

Insan evrimi her gecen gun hizlaniyor ve yapay zeka konusunda buyuk bir atilimin icindeyiz. Bir makinenin bizim gibi dusunebilmesi icin insan beyni gibi bir islemci gucune ihtiyaci vardir. Gunumuz dunyasinin en guclu makineleri super bilgisayarlardir. Veri saklama kapasiteleri ve islemci hizlari ev bilgisayarlarini muzelik edebilir. Summit, Sierra ve Dumond gibi super bilgisayarlarin arkasinda son teknolojileri ve yuzlerce uzmanin emegini bulabiliriz. Bu yuzden pek cok alandan arastirmaci onlari sIk sIk kullanilir, mesela iklim bilimi, kozmoloji hatta tip. Ancak tum bu guclerine ragmen, bilim insanlarina gore bu makinelerin tek bir insan beyninin islemci gucune yaklasabilmesi icin kapasitelerinin duzinelerce kat artmasi gerekirdi.

Bir super bilgisayar iki adet tenis kortu kadar yer kaplar ve calismasi icin 24 milyon watt guc gerekir. Buna ragmen sadece 20 wattla calisan bir insan beyninden daha verimsizdir. Zihnimiz, var olan en guclu ve kompleks makinelerden biridir. Bir milimetre kup insan beyninde o kadar cok sayida baglanti vardir ki birbiriyle nasil etkilesim kurduklarini anlamak hala zordur. Her bir noron sinapslar araciligiyla 10000 tane baska norona baglanabilir.

Beynimizde o kadar cok noron var ki yakindan baktigimizda bir hali gibi gorunurler. O kadar yogundur ki arkasini gormek neredeyse imkansizdir.
Bilim, insan beynini anlamakta gittikce daha cok ilerliyor. Ama gelismek icin hala goruntu yakalama teknolojisine ihtiyac var. Yoksa insan vucudunun en onemli organi doganin en buyuk gizemlerinden biri olarak kalir. Ama zeka sadece islemci gucunden ibaret degildir. Summit yapay zekasi o seviyeye evrilseydi bile yemegin tadini alamaz ya da muzigin keyfine varamazdi. Bunun olmasi cok buyuk bir engeli asmamiz gerekirdi: bir makineye, tipki bir insan gibi etrafindaki dunyayi anlamayi ogretmek. makineler dunyayi kendi yontemiyle anlamlandirir. Ama yildizli bir gokyuzunu gorme, yada ruzgari suratinda hissetme gibi kapasiteleri yok. Bizdeki isIk ve boyut algisinin makineler icin hicbir anlami yoktur. Onlar dusunemezler. Cunku islemcileri ikili sistemle calisir. Onlar icin her sey evet-hayir, siyah-beyaz, sifir-bire indirgenir. Dunyayi bu sekilde anlamak son derece zordur. Mesela kendi fotografinizi makineye yuklediginizde, yuz tanima yazilimi bu yuzun kime ait oldugunu bulabilmek icin bir dizi islem ve hesaplama yapmali. Bir bunu aninda yapabiliyoruz. makineler once dijital bir goruntunun en kucuk birimi olan her pikseli analiz etmeli. Bu fotograf yuksek cozunurlukluyse eger sekiz milyondan fazla piksele sahip demektir. Sonra goz, agiz gibi yuz parcalarini tanimak icin her pikseli en yakin pikselle baglamalidir. Ancak o zaman algoritmasi 68 anahtar bilgiyi yuzden cikarmaya baslar. Gozler ve burun arasindaki nirengi ya da alinla cene arasindaki mesafe gibi. Bu sayede gezegendeki her birey icin essiz ve ozel bir yuz imzasi cikarabilir. Son olarak, en yuksek hassasiyete sahip mukemmel bir eslestirme olana kadar veri tabanindaki yuzbinlerce insan goruntusunu analiz eder. Bu sayede kisiye adiyla seslenebilir. Basitce soylemek gerekirse bunun bir yuz oldugu sonucuna ulasmak icin milyonlarca operasyon gerceklestirilmeli.

Makine ogrenimini gelistirmek icin cok etkili bir cozum vardir: Yapay zeka tarafindan olusturulan yeni yuzler. Peki Bunu nasil yapiyorlar? Fotorealizmi ogrenmek isteyen bir ressam dusunelim. Tamamen yeni bir yuz yaratmak icin unlulerin fotograflarini incelemeye baslar. Zaman zaman cizimlerini kontrol etmesi icin bir uzmana e-posta atar Ama bu e-postalarda sanatci gercek fotograflarla birlikte kendi eserlerini de gonderir. Uzmaninin gorevi, hangilerini cizim hangilerinin fotograf oldugunu anlamaktir. Bir cizimi fotograftan ayirt edemezse bu, ressamin teknigini cok gelistirdigine, bu konuda uzman birini bile kaldirabilecegini gosterir. Ressam zaman gectikce uzmandan daha cok yorum toplar ve bu da cizimlerini gelistirerek onu kandirabilecegi bir duruma getirir. Bunun gerceklesmesinden iki taraf da fayda gorur ve ressam teknigini gelistirirken, uzmanda ressamin o gercekci sanati nasil yaratabildigini anladiktan sonra daha hassas analiz yapmayi ogrenir. Bu benzetme de ikisi de cok hizli bir dongude birlikte calisan ve ogrenen birer makinedir. Buna sinir agi denir. Ornegimizdeki Yapay Zeka gercekci yuzler yaratmaya bu sekilde ogrendi. Bu evrimin hizi her gecen gun artiyor. Bu gelisim hiziyla bir Yapay Zeka yirmi yil icinde etrafindaki alani hissedebilecek, yercekiminin ve isigi anlayabilecek, sonunda da o ortama ait oldugunu fark edecek. Yani gercekligi bizim gibi anlayacak. Ikinci seviye bir yapay zeka olacak.

Su ana kadarki orneklerde birinci seviye yapay zekayi gorduk. Ama her gecen gun daha hizli evrildikleri icin ikinci seviye olma yolunda hizla ilerlediklerini soyleyebiliriz. Ki bize gore bu cok daha etkileyici olur. O asamadaki bir makine, kompleks icerikleri anlayabilir, karar verilebilir ve insanlarin sorun olarak bile gormedigi problemleri cozebilirdi. Ama baslica unsuru kendi kendini evrilerek edindigi tecrubelerle her seyi ogrenmesi olurdu. Mesela internet araciligiyla neredeyse her filme, kitaba ve yazilan tum makalelere erisimi olurdu. Bu Yapay Zeka tipki bir sunger gibi tum bu bilgileri kaydeder bir hizda ozumserdi. Bu, yeni bir dongu baslatirdi. Cunku ne kadar evrilirse o kadar zeki olur ve evrilme hizi da artar. Mesela ilk gelisim asamasi bir yil surduyse ikincisi muhtemelen alti ay, ucuncusu de birkac hafta surerdi. Sonunda oyle bir noktaya gelirdi ki yeni gelisimler anlik gerceklesirdi. Bu yuzden bir Yapay Zeka ikinci seviyede uzun sure takili kalmazdi.

Sinek zeka asansoru orneginde her katin bir yapay zeka seviyesi oldugunu dusunelim. Yapay zekanin bilgisi ikinci seviyeye ulasinca o kadar hizli artar ki kapasitesi kisa surede biz insanlarin hayal edemeyecegi bir potansiyele ulasirdi. Bir yapay super zekaya donusurdu.

ALİNTİ ~